Waar staan we met ontwikkeling van coronavaccin? En wie krijgt het als eerste toegediend?
CoronavirusWereldwijd wordt er gezocht naar een vaccin tegen Covid-19. Het kandidaat-vaccin dat AstraZeneca probeert te ontwikkelen, kreeg een tegenslag te verwerken en staat momenteel on hold. De wijdverspreide berichtgeving rond vaccins noopte het Nationaal Crisiscentrum op zijn wekelijkse persconferentie tot het scheppen van klaarheid. Hoe werkt vaccinatie precies? Waar zitten we met de ontwikkeling van een vaccin? En wie zal het middel als eerste toegediend krijgen in ons land?
1. Hoe werkt vaccinatie precies?
Het principe van vaccinatie is om in contact te komen met een deel van het virus en afweer op te bouwen zónder erg ziek te worden. Het virusdeel dat men daarbij op het oog heeft, is niet levend en wordt het antigeen genoemd. In het geval van Covid-19 kozen de wetenschappers als antigeen voor een eiwit dat als een doorn uit de structuur van het virus steekt, het zogenoemde doorneiwit of spike protein.
Dit doorneiwit is de poort van het virus waartegen afweer wordt opgebouwd. Op deze manier wordt ook het griepvaccin samengesteld, legt interfederaal woordvoerder Boudewijn Catry uit. Na injectie van een vaccin zal ons lichaam op twee manieren kunnen reageren tegen een virus. Enerzijds worden antilichamen aangemaakt die specifiek dat onderdeel van het virus gaan neutraliseren. Anderzijds traint het de T-lymfocieten of afweercellen in ons lichaam om het virus selectief aan te vallen en verdere verspreiding te verhinderen.
2. Waar zitten we momenteel met de ontwikkeling van een vaccin?
Internationaal onderzoek heeft sinds het begin van de pandemie al tot meerdere kandidaat-vaccins geleid. Verschillende van deze vaccins hebben reeds ook het stadium van menselijke proeven bereikt. Deze studies worden sneller afgerond dan voor andere vaccins, erkent Catry. Daarbij worden echter geen risico's genomen omtrent de volgorde van de verschillende ontwikkelingsfases.
In de eerste fase van de ontwikkeling van een kandidaat-vaccin wordt de veiligheid getest. Tegelijk wordt ook de optimale dosis bepaald aan de hand van proeven bij enkele tientallen mensen. In de tweede fase wordt de reactie bij enkele honderden testpersonen vergeleken met de reactie bij reeds genezen Covid-19-patiënten. In de derde én cruciale fase kijkt men of testpersonen die in de gemeenschap met het “wilde, circulerende virus” in contact zijn geweest, beschermd zijn. Het gaat daarbij om duizenden proefpersonen, van wie een deel een placebo krijgt, ofwel een injectie zonder het vaccin zelf. Op deze manier kan grondig bewijs worden geleverd dat het vaccin echt werkt.
Momenteel zitten verschillende kandidaat-vaccins in deze laatste fase. Zo ook het vaccin dat wordt ontwikkeld door AstraZeneca. Vandaag raakte echter bekend dat de proeven onderbroken worden nadat een proefpersoon ongewenste bijwerkingen heeft vertoond. Een onafhankelijke commissie moet nu onderzoeken of de bijwerkingen toevallig zijn, of te wijten aan het kandidaat-vaccin. “Dit toont nogmaals aan dat de juiste procedures gevolgd worden en dat een vaccin pas op de markt komt als het veilig en effectief is”, aldus Catry.
Wereldwijd zullen tienduizenden mensen in verschillende studies gedurende circa zes maanden worden opgevolgd. Ook daarna zullen alle nationale en internationale autoriteiten de gevaccineerde mensen nauwlettend in de gaten houden. “Het eerste vaccin wordt in het voorjaar (van 2021, nvdr.) in België verwacht”, zegt Catry. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) zal de doeltreffendheid en veiligheid van het vaccin in ons land van dichtbij opvolgen, in samenwerking met de eerstelijnsactoren, benadrukt het crisiscentrum.
3. Welke bescherming biedt vaccinatie?
Vaccinatie kan ons volledig beschermen tegen de ziekte of soms alleen maar de ernst van de symptomen verminderen, legt Catry uit. Los van individuele bescherming kan vaccinatie ook beletten dat we anderen besmetten. “Alleen de opvolging van de lopende studies zal ons kunnen vertellen welk type bescherming de Covid-19-vaccins bieden en voor hoelang.” Voor de mazelen, bijvoorbeeld, geldt er na vaccinatie bescherming voor het leven. Voor de griep moet de vaccinatie dan weer jaarlijks worden hernieuwd.
4. Wie zal als eerste het vaccin krijgen?
Catry wijst erop dat er aanvankelijk niet genoeg vaccins voorradig zullen zijn om alle Belgen die dat wensen in te enten. Er worden daarom prioritaire doelgroepen vastgelegd door de Hoge Gezondheidsraad.
In de eerste plaats gaat het om al het personeel in de gezondheidszorg. “En dit in de brede zin van het woord. Zodat zij kunnen blijven strijden tegen een mogelijke heropflakkering van de pandemie.”
Vervolgens komen diegenen aan de beurt die het meest kwetsbaar zijn voor een aanval van het virus. Denk aan 65-plussers (met of zonder extra risicofactoren) en mensen tussen 45 en 65 jaar met risicofactoren zoals suikerziekte, overgewicht, hoge bloeddruk of chronische longaandoeningen.
“Afhankelijk van de opvolging van de lopende studies en de behoefte op het terrein kunnen daar nog andere groepen bij komen.” Mensen met een laag risico op ziekte zullen pas ingeënt worden wanneer de prioritaire groepen gevaccineerd en beschermd zijn, benadrukt Catry. Zo kunnen we opnieuw een sterke verdedigingslinie opbouwen tegen Covid-19, klinkt het.
Catry wijst er ten slotte op dat er op dit moment geen vaccin is. De basismaatregelen in de strijd tegen het nieuwe coronavirus moeten dus nog steeds opgevolgd worden. Hij roept evenwel op om ook te “genieten van de activiteiten die binnen dit kader mogelijk zijn”. Want ook de mentale gezondheid heeft soms verzorging nodig in coronatijd.
Lees ook:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
HLN Shop
Smakelijk eten voor een (h)eerlijke prijs: deze vier scherp geprijsde kookboeken tik je nu op de kop
-
PREMIUM
Kunnen we het klimaat redden met wolken die we zelf witter maken? “De techniek is erkend, maar roept wel nog vragen op”
Kunnen wolken het klimaat redden? Herman Russchenberg, klimatoloog aan de Universiteit van Delft, gelooft van wel. Hij onderzoekt met z’n team hoe wolken die we witter maken, de opwarming kunnen tegengaan. Hoe doen we dat precies? En is het niet gevaarlijk om het weersysteem te manipuleren? Klimaatexpert Samuel Helsen: “Als zulke wolken aan land gaan, moeten we misschien opletten.” -
PREMIUM
Waarom geven we miljarden uit aan de ruimtevaart?
Het is een eeuwige discussie: waarom geven we al die miljarden uit aan ruimtevaart? Maar we vergeten dat we er in ons dagelijks leven duizenden gebruiksvoorwerpen aan danken: van zonnepanelen over Tefalpannen tot de kruimeldief. “We willen grenzen verleggen”, zegt NASA, al zit er ook eigenbelang achter. Veertig nieuwigheden worden dit jaar op de aarde losgelaten: we lichten er vijf toe. -
-
HLN Shop
SOS onkruid: hoe pak je het snel en eenvoudig aan? Met deze vijf toestellen is je tuin klaar voor de lente
-
Kan onvruchtbaarheid overwonnen worden? Stap dichter bij het maken van IVF-nakomelingen uit huidcellen
Wetenschappers aan de Oregon Health and Science University in de Amerikaanse stad Portland hebben een nieuwe procedure ontdekt die vaak voorkomende vormen van onvruchtbaarheid zou kunnen overwinnen. Het zou mensen kunnen helpen om kinderen te krijgen met gemeenschappelijk DNA. Mocht deze nieuwe technologie op termijn klinisch toegepast worden, dan heeft deze “het potentieel om een revolutie teweeg te brengen” in IVF (in-vitrofertilisatie). -
PREMIUM
Piepkleine, monsterlijke wezens woelen onder de grond. Wat is hun nut? “Ze kunnen een revolutie in de landbouw betekenen”
Wist je dat onder de grond ook in roedels wordt gejaagd? Het gebeurt door minuscuul kleine organismen, die onderzoeker Alejandro Berlinches de Gea aan de Wageningen Universiteit bestudeert. Elke dag opnieuw is hij verbaasd over wat hij met zijn microscoop ziet: “Het is alsof je een andere wereld met aliens binnengaat.” Maar het is helemaal geen sciencefiction. Integendeel, deze beestjes kunnen een oplossing zijn voor het bemestingsprobleem in de landbouw. -
Lancering nieuwe ISS-bemanning dag uitgesteld vanwege slechte weersomstandigheden
-
Livios
“Mollen verstoren, kan een averechts effect hebben”: zo bind je de strijd wél aan met de diertjes in je tuin
-
PREMIUM
Geen dementie maar verborgen leverziekte: “Mogelijk gaat het om 1 op de 10 patiënten volgens onderzoek”
Een recent onderzoek bij Amerikaanse veteranen die de diagnose van dementie hadden gekregen kwam tot een opmerkelijke conclusie. Bij 1 op de 10 is de verandering in gedrag of vergeetachtigheid mogelijk niet het werk van dementie maar van een zieke lever. En die leveraandoening kan men behandelen. Maar wat zijn de wetenschappers precies te weten gekomen tijdens hun onderzoek? Om welke leveraandoening gaat het dan precies? En wat houdt de behandeling in? HLN wetenschapsjournalist Martijn Peters licht de studie toe. -
Op naar het ultieme (alcoholvrije) pintje? Wetenschappers voorspellen kwaliteit en smaak van bier dankzij AI
Belgische wetenschappers hebben artificiële intelligentie ontwikkeld waarmee de smaak en de kwaliteit van bier voorspeld kan worden. Dat heeft het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) bekendgemaakt. De studie is gepubliceerd in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift ‘Nature Communications’. “Ons grootste doel is nu om beter alcoholvrij bier te maken.” -
Greenpeace wil zeereservaat aan Galapagoseilanden