Na de gelekte beelden: ‘Het zou goed zijn als de werkgevers van de BV's met een statement komen’

Sinds vorige week circuleren online een aantal naaktfoto’s en -filmpjes van drie bekende Vlamingen, waarop soms erg expliciete seksuele handelingen te zien zijn. De beelden worden vooral massaal gedeeld in gespreksgroepen op WhatsApp, maar ook via andere sociale media. Zelfs op videoapp TikTok, vooral populair bij jonge kinderen, duiken de foto’s en video’s op.

Zanger en acteur Stan Van Samang trad gisteren naar buiten met het verhaal. Via een persbericht liet zijn advocaat Tom Bauwens weten dat hij een klacht heeft ingediend met burgerlijke partijstelling bij de onderzoeksrechter van Brussel.

De rechter heeft ondertussen beslist dat de beelden niet mogen worden gepubliceerd of verspreid. Wie dat wel nog doet, riskeert een dwangsom van 10.000 euro. De rechter heeft ook alle technologiebedrijven het bevel gegeven om de beelden te verwijderen en ze niet meer toegankelijk te maken.

De zanger diende ook klacht in tegen onbekenden. Het is voorlopig onduidelijk hoe en waarom de foto’s gepubliceerd werden, maar in de entourage van de betrokken personen is te horen dat ze onafhankelijk van elkaar “in de val” zijn gelokt. In het geval van Van Samang gaat het om foto’s die hij ooit in een relatie naar iemand gestuurd heeft, aldus zijn advocaat Patrick Hofströssler. “Er is winstbejag mee gemoeid, want die beelden zijn tegen betaling aangeboden.” Over mogelijke afpersing wilde Hofströssler niets kwijt.

‘Zwaar geschokt’

Ook radiopresentator Peter Van de Veire heeft intussen gereageerd op de gelekte beelden. “Plots word je het perverse mikpunt van spot en haat”, zei Van de Veire in zijn ochtendshow. “Er worden ondertussen op social media namen genoemd van onschuldige mensen die tot een paar dagen geleden van niks wisten. En hier oprecht ook niks mee te maken hebben. Zonder dat iemand zich vragen stelt of dat zomaar kan?” 

Hij roept op zijn familie buiten de situatie te houden en de beelden niet verder te verspreiden. “Je vindt me een crimineel? Een pervert? Een viezerik? Ga vandaag voor je spiegel staan. Want jij wou toch die beelden zien? Ook een beetje pervers. Jij wou die doorsturen naar iedereen die je kent. Wel, dat was pas echt crimineel.” 

Gevangenisstraf

Dinsdag besliste de rechtbank van eerste aanleg in Antwerpen dat de satirische rechtse website ’t Scheldt de foto’s onmiddellijk moest verwijderen, op straffe van een dwangsom van 5.000 euro per inbreuk. Op de beelden waren de betrokkenen dan wel onherkenbaar gemaakt, ook dat is strafbaar “in geval van niet-consensuele verspreiding”. De foto’s zijn ondertussen niet meer te zien op de website.

Verschillende privacyexperts wezen er de voorbije dagen op dat op het bewust verspreiden van dit soort beelden sinds 2016 een gevangenisstraf van zes maanden tot vijf jaar staat. Dat geldt ook voor elke Vlaming die de filmpjes doorstuurde. Wie de beelden verspreidt met kwaad opzet, bijvoorbeeld na een relatiebreuk of uit winstbejag, riskeert geldboetes tot 80.000 euro.

Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) trekt fel van leer tegen die verspreiding: “De foto’s en video’s behoren tot de privésfeer van deze mensen. Zij die de beelden verspreiden, begaan een misdrijf.” 

“Je vergroot er ook het slachtofferschap van die mannen mee”, klinkt het bij de Computer Crime Unit van de federale politie, die iedereen vraagt om te stoppen met de naaktfoto’s van de mannelijke BV’s te verspreiden. 

In Vlaanderen is het alvast de eerste keer dat zoiets op zo'n massale schaal gebeurt. Internationaal zijn er wel precedenten. Het bekendste voorbeeld komt uit 2014. Toen werden bijna vijfhonderd gehackte privébeelden gedeeld van bekende mensen, vooral vrouwen, via platformen zoals 4chan en Reddit.

In het persbericht laat Stan Van Samang weten “zwaar geschokt” te zijn dat sommigen zijn vertrouwen beschaamden. Hij waarschuwt de jeugd om zeer voorzichtig om te springen met intieme beelden en verontschuldigt zich bij alle fans voor de commotie. Van Samang hoopt dat slachtoffers van zulke feiten durven op te treden tegen de “gewetenloze daders”.

Opnieuw: het begrip ‘dader’ gaat verder dan de oorspronkelijke verspreider van de beelden. “Iedereen blijft die beelden maar doorsturen via WhatsApp, terwijl niemand erbij stilstaat hoeveel schade dat aanricht”, zegt communicatiewetenschapper Gaëlle Ouvrein (UAntwerpen), die onderzoek deed naar zogenaamd ‘celebrity bashing’.

Ook Dalle toont zich daardoor diep geschokt. “Levens worden verwoest, relaties lopen op de klippen. Het is aan ons, als samenleving, om mensen die meewerken aan het verspreiden van dergelijke beelden en het in de hand werken van cyberpesten streng te veroordelen.” De gevolgen kunnen zwaar zijn. In 2017 pleegde een tiener in Ninove zelfmoord nadat een naaktfoto van hem verspreid was.

Voorbeeldfunctie

Of de BV’s zich moeten verantwoorden tegenover hun werkgevers – grote televisiezenders – vindt Ouvrein een erg moeilijke vraag. De beelden zijn namelijk gemaakt in de privésfeer en daar is niets mis mee. Sexting is niet strafbaar. “Maar anderzijds hebben BV’s een voorbeeldfunctie naar jongeren toe. Ik denk dat het wel nodig is dat de werkgevers een statement maken. Ze kunnen erop wijzen hoe schadelijk dit is, terwijl ze verder respect hebben voor het privéleven.”

Volgens Ouvrein is het vanuit die optiek alvast een goede zaak dat Van Samang nu met zijn kant van het verhaal naar buiten komt. “Dat kan een rol spelen om verspreiding van de beelden tegen te gaan.”

Hofströssler laat weten dat die voorbeeldfunctie duidelijk een van de redenen is waarom Van Samang stappen onderneemt. “Dat er sinds enkele jaren juridische instrumenten bestaan, heeft zeker meegespeeld, maar dit is ook een signaal naar de vele mensen die hier slachtoffer van worden: zo kun je reageren.”