Europese Commissie eist aanpassingen aan omstreden Brits wetsontwerp, Londen verwerpt ultimatum

De Britse regering publiceerde het omstreden wetsontwerp woensdag. Het ontwerp moet de toepassing van het echtscheidingsakkoord dat vorig jaar met de Europese Unie werd gesloten “verduidelijken”, is de officiële uitleg, maar de EU vreest dat Londen het Ierse protocol met de voeten wil treden. Dat protocol bepaalt dat de vereiste controles op goederen uit de rest van het Verenigd Koninkrijk na het Britse vertrek uit de douane-unie worden uitgevoerd op hun plaats van aankomst in Noord-Ierland, dat deel uitmaakt van het Verenigd Koninkrijk. De relevante Noord-Ierse regels blijven daarom afgestemd op de Europese. Als er een risico bestaat dat de goederen de grens met Ierland, en dus de EU, zullen oversteken, worden er Europese douanetarieven geheven. Die complexe regeling moet vermijden dat er na het Britse vertrek uit de Europese douane-unie grenscontroles nodig zijn tussen Ierland en Noord-Ierland. Zo’n harde grens zou de spanningen tussen unionisten en republikeinen opnieuw kunnen aanwakkeren, en zou de afspraken in het Goede Vrijdagakkoord van 1998 schenden.

De Britse regering wil nu een aantal wijzigingen aanbrengen op vlak van staatssteun en douaneformaliteiten, die zouden afwijken van dat protocol. Brandon Lewis, de staatssecretaris voor Noord-Ierland, gaf begin deze week in het parlement al toe dat de regering het internationaal recht met de voeten zal treden, zij het “op een erg specifieke en beperkte wijze”. De Europese Commissie vroeg daarop een spoedoverleg met de Britse regering. Dat vond donderdagmiddag plaats in Londen tussen vicevoorzitter van de Europese commissie Maros Sefcovic en de Britse brexitminister Michael Gove. Samen leiden zij het gemeenschappelijk comité, dat toeziet op de correcte uitvoering van het echtscheidingsakkoord.

Na afloop van de vergadering stuurde Sefcovic een vlammend communiqué de wereld in, waarin hij eist dat de Britse regering de bepalingen in het wetsontwerp die ingaan tegen het echtscheidingsakkoord nog voor het einde van de maand intrekt. Het argument dat het wetsontwerp vooral bedoeld is om de Goede Vrijdagakkoorden net te beschermen, waar de Britse premier Boris Johnson woensdag nog mee zwaaide in het parlement, wijst de Europese Commissie categoriek van de hand. “De EU is van oordeel dat het net het omgekeerde bereikt”, klinkt het fijntjes.

Draait het Verenigd Koninkrijk niet bij voor eind september, dan dreigen gerechtelijke stappen. “Het echtscheidingsakkoord bevat een heel aantal mechanismen en middelen om schendingen van de wettelijke verplichtingen in de tekst aan te pakken. De Europese Unie zal niet aarzelen die te gebruiken”, is de eurocommissaris duidelijk. Volgens Sefcovic is het vertrouwen tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk door de Britse demarche hoe dan ook “ernstig geschaad”. “Het is nu aan de Britse regering om het vertrouwen te herstellen.”

“Ik heb duidelijk gemaakt dat we deze wetgeving niet intrekken en hij heeft dat begrepen. Uiteraard betreurde hij dat”, zo verklaarde Gove dan weer op televisiezender Sky News na afloop van de spoedvergadering. Volgens de Brit is het van “vitaal belang” dat er in het gemeenschappelijk comité een vergelijk wordt gevonden over de implementatie van het Ierse protocol.

Het Britse parlement zou het wetsontwerp vanaf volgende week maandag behandelen, kondigde het Conservatieve parlementslid Stuart Andrew donderdag aan. 

De Britten stappen eind dit jaar uit de Europese interne markt en de douane-unie, maar een vrijhandelsakkoord is er nog altijd niet. De onderhandelingen daarover verlopen al maanden erg stroef. Johnson kondigde maandag aan dat zijn regering de onderhandelingstafel verlaat als er op 15 oktober geen akkoord op tafel ligt.