Is een fietshelm dragen nu veiliger of niet? Verkeersdeskundige Tom Brijs: “Vanaf bepaalde snelheden is fietshelm niet effectief”

“Er zijn heel wat studies rond uitgevoerd”, steekt Tom Brijs van wal. “Een aantal studies tonen aan dat een fietshelm wel degelijk een grote bescherming biedt tegen ernstige hoofdletsels. Maar er zijn evengoed studies die ons vertellen dat een fietshelm in sommige gevallen niét helpt. Voor- en tegenstanders putten daar natuurlijk argumenten uit om hun mening te onderbouwen. Eigenlijk moet je kijken naar wat wij meta-analyses noemen. Dat zijn studies die over vele jaren heen een soort conclusie proberen trekken uit al het wetenschappelijk bewijs. Die tonen toch aan dat een fietser met een helm op 60 procent minder kans heeft op een ernstig hoofdletsel en 70 procent minder kans heeft op een dodelijk hoofdletsel.”

Toch zorgt een (gewone) fietshelm niet altíjd voor meer veiligheid, aldus de verkeersdeskundige. “Je moet je er altijd van bewust zijn dat een helm niet in elke situatie effectief is. Bij snelheden hoger dan 20 tot 35 kilometer per uur werkt een gewone fietshelm niet. Daarom moet je op een speed pedelec een stevigere helm dragen. Bij aanrijdingen langs de zijkant of achterkant beschermt een gewone helm ook minder goed.”

“Als je gaat kijken op de spoeddiensten bij de patiënten die binnenkomen met een letsel op hun hoofd, dan is een groot deel daarvan veroorzaakt door eenzijdige ongevallen”, vervolgt Brijs. “Daar is geen andere weggebruiker bij betrokken, bijvoorbeeld wanneer een fietser ongelukkig valt of ergens tegen rijdt. In die ongevallen blijven de snelheden redelijk laag, en kan de fietshelm een grote bescherming bieden.”

Onlangs kwam Test Aankoop naar buiten met het feit dat fietshelmen vaak niet uitvoerig genoeg getest worden, en dat de Europese standaard voor hoe stevig een fietshelm moet zijn vrij laag ligt. “Bij die criteria wordt vooral gekeken naar de bovenkant van de helm en veel minder naar de zijkant. Toch moeten we opletten dat we alle problemen nu afschuiven op de fietshelm. We moeten ervoor zorgen dat de fietsinfrastructuur van goede kwaliteit is, dat is de basisvereiste. Het gebruik van de fietshelm is een aanvullende maatregel.”

Moet een fietshelm dan verplicht worden? “Het risico bestaat dat veel minder mensen dan nog veel fietsen. Je kan daar wel bijna de parallel trekken met de verplichting van een mondmasker. We zijn nu in zekere zin gewoon geworden aan het dragen daarvan, vanwege een gezondheidsprobleem, terwijl er in het begin veel aarzeling was. Door de verplichting is er nu een vrij algemeen gebruik. Verkeersveiligheid is óók een gezondheidsprobleem.”