‘Plots zaten die beelden in de mailbox van mijn werkgever’

Het was een emotionele boodschap van Peter Van de Veire in zijn ochtendshow op MNM vrijdag, toen naaktbeelden van hem en twee andere bekende Vlamingen al dagenlang circuleerden op sociale media en WhatsApp. “Je wordt plots het perverse mikpunt van spot en haat”, vertelde hij. “Stel je voor: je gaat naar de winkel met je zoon, de mensen daar herkennen je en beginnen zomaar luid lachend obscene gebaren te maken. Waar je zoon bijstaat.”

Ook van tv-presentator Sean Dhondt werden intieme foto’s rondgestuurd. Hij kwam er vrijdagavond over vertellen op Qmusic in een poging het narratief weer in handen te krijgen. “Ik voel dat het nodig is om hier iets over te zeggen. Ik ga niet liegen: de impact hiervan op mezelf en mijn dichte omgeving, de mensen die ik het allerliefste zie, is enorm. De manier waarop mijn privacy en die van anderen is geschonden, is ronduit mensonterend.” Donderdag maakte ook zanger Stan Van Samang bekend dat er seksfoto’s van hem gelekt waren op het internet.

Enorme schaamte

Situaties waarbij naaktfoto’s die in de privésfeer verstuurd werden uiteindelijk toch op meer dan een telefoonscherm terechtkomen, zijn haast dagelijkse kost geworden. Toch blijft de schaamte om er openlijk over te praten enorm. Dat zegt ook Thijs*, die vijf jaar geleden het slachtoffer werd van wraakporno. Hij wil enkel onder een schuilnaam getuigen, omdat hij zich na al die jaren blijft generen voor wat er destijds gebeurde.

“Mensen schuiven de schuld gemakkelijk in de schoenen van de persoon die de naaktfoto verstuurde”, zegt hij. “Hoe vaak ik de voorbije dagen niet heb gelezen dat die BV’s die naaktfoto’s maar niet hadden moeten maken als ze niet wilden dat de beelden daarna ook uitlekten. Of dat ze zelfs zouden genieten van de aandacht. Absurd! Alsof die mensen door hun bekendheid plots geen recht meer hebben op privacy en hun seksualiteitsbeleving.”

Thijs vindt het moedig dat de BV’s naar buiten komen met hun verhaal. Dat had hij vijf jaar geleden zelf niet gedurfd, geeft hij toe. “Toen het bij mij misliep, was ik negentien en net uit de kast. Online leerde ik een jongen kennen; hij was wat ouder en ik had het gevoel dat ik de relationele achterstand die ik ten opzichte van mijn leeftijdsgenoten had opgelopen wilde inhalen. We stuurden wat over en weer, en op een avond hebben we allebei een naaktfoto naar elkaar verzonden. Gelukkig zonder dat mijn hoofd zichtbaar was.”

Het bleef bij die ene keer, vertelt Thijs. “Maar enkele dagen later begon die jongen aan te dringen om in het echt af te spreken. Daar voelde ik me helemaal nog niet klaar voor, dus heb ik besloten om het contact te verbreken. Toen liep het mis.”

Toen hij diezelfde avond na een lange autorit Facebook opende, zag hij dat een screenshot van de naaktfoto die hij enkele dagen eerder had gestuurd plots openbaar stond op een Facebook-pagina die hij beheerde. “Elke keer ik de foto probeerde te verwijderen, werd hij opnieuw gepost. Mijn vingers trilden over het scherm en mijn maag keerde zich om, ik denk niet dat ik me ooit al zo slecht heb gevoeld. Het enige geluk is dat dit allemaal na middernacht gebeurde, waardoor weinig mensen het beeld gezien hebben. Dat hoop ik althans.”

Diezelfde avond kreeg hij nog een bericht op Facebook waarin een vriend van de jongen dreigde om de naaktfoto ook naar zijn stagebegeleider te sturen. “Ik heb toen op hem kunnen inpraten, maar ik zag mijn leven echt aan me voorbijflitsen. Dat was echt ziek.”

Thijs deed die nacht geen oog dicht. “Gelukkig kon ik de volgende ochtend bij twee vriendinnen terecht. Het was natuurlijk enorm gênant om te vertellen wat er gebeurd was, maar ik voelde me zo hulpeloos op dat moment en had hele donkere gedachten. Het idee dat iemand zo’n absolute controle heeft over je lichaam, is ontzettend vies. Die gedachte heeft me een tijd zo hard verlamd dat ik een kluizenaarsbestaan leidde. Ik kwam niet meer buiten. Die periode herinner ik me echt als een nachtmerrie.”

Mail vol naaktfoto’s

Sander* kan erover meespreken: ook hij werd verlamd door angst toen een document vol naaktfoto’s plots opdook in de mailbox van zijn collega’s en werkgever. “Ik was net op vakantie toen mijn verantwoordelijke me plots een whatsappberichtje stuurde. Ze zei dat ze me al de hele dag probeerde te bereiken, dat er iets was gebeurd. Toen vertelde ze me over die mail. Ik was meteen in paniek en wilde weten welke foto’s ze van me te zien hadden gekregen.”

“Ze vertelde me dat, wanneer de e-mail was binnengekomen en ze de inhoud ervan had gezien, ze heel het kantoor had verplicht om hun computer te verlaten. Daarna is ze bij iedereen de e-mail gaan verwijderen. Dat is een groot geluk geweest, anders was de situatie misschien volledig ontspoord.”

Vandaag heeft Sander er nog steeds het raden naar wie de foto’s destijds verstuurde, al heeft hij een vermoeden dat er een jongen achter zat met wie hij een tijdje gedatet heeft. “Ik heb hem later geconfronteerd met wat er gebeurd was, maar hij ontkent volledig. Ik heb die foto’s trouwens nooit met hem gedeeld, ik vermoed dat hij me heeft kunnen hacken op Grindr.”

“Ik ben sinds dat voorval wat argwanender wanneer ik expliciete beelden deel via platformen als Grindr”, geeft Sander toe. Maar er helemaal mee stoppen, deed hij niet. “Toch let ik er nu extra hard op dat de achtergrond van de foto’s die ik neem me niet zou kunnen verraden.”

Bang dat de oude foto’s opnieuw komen bovendrijven, is hij niet. “Het voorval dateert ondertussen van een jaar geleden en mijn huidig vriendje weet ook wat er toen gebeurd is. Dat geeft me rust.”

Jarenlange gevolgen

Gelekte naaktfoto’s kunnen levens en carrières verwoesten. De Franse politicus Benjamin Griveaux moest zijn strijd om het Parijse burgemeesterschap eerder dit jaar staken toen een seksvideo van hem opdook. In 2017 stapte de 15-jarige Glenn uit het leven nadat een naaktfoto van hem was verspreid via Instagram. “Als die foto er niet was geweest, dan was mijn kind nu nog in leven”, getuigt zijn moeder in Het Laatste Nieuws.

Hoewel het in het geval van de BV’s drie volwassen mannen zijn die slachtoffer werden, zijn het doorgaans jonge vrouwen en meisjes wier privacy op deze verregaande manier geschonden wordt. Kinder- en jongerenpsychiater Lieve Swinnen ziet ze in haar praktijk regelmatig voorbijkomen, de meisjes die moeten leven met de nasleep van een gelekte naaktfoto of wraakporno. “De impact daarvan is bij iedereen groot: je merkt dat de drie BV’s ook erg aangedaan zijn door wat hen overkomt en hier gaat het om volwassenen. Je kunt je voorstellen: bij jongeren in volle ontwikkeling die al veel zelftwijfel hebben, is de impact van zulke gelekte intieme beelden reusachtig.”

De mentale weerslag van zo’n publieke vernedering kan heel ver gaan, weet Swinnen. “Ik herinner me nog een meisje met lange blonde haren die, nadat een naaktfoto van haar de ronde deed op school, haar haren had afgeschoren en voortdurend met een muts rondliep uit angst herkend te worden. Ze moest zelfs van school veranderen omdat de gemene opmerkingen haar overal bleven achtervolgen.”

“Het gaat hier om een vorm van cyberpesten die, zelfs jaren nadat de foto’s voor het eerst verspreid werden, zware mentale gevolgen kan hebben. Sommige van de mensen die bij mij aankloppen, worstelen met donkere gedachten. Zelfmoordgedachten komen bij jongeren sowieso al veel voor. Zo’n gelekte naaktfoto kan mensen echt in het nauw drijven.”

Volgens Swinnen is het belangrijk om de schuld niet bij de slachtoffers te leggen. “Het zijn de mensen die de foto’s nadien ongewenst verspreiden die in de fout gaan”, zegt ze. “Het is een sterk signaal dat er sinds kort fikse geldboetes gelden voor dit soort inbreuken. Dat maakt dat je als slachtoffer vandaag toch niet volledig machteloos staat.”

Daar is Sander het mee eens. “De naaktfoto’s van de drie BV’s zijn echt sensatie van de bovenste plank voor de preutse Vlaming. BV’s zijn ook maar mensen met verlangens die, net zoals iedereen, in hun privésfeer mogen doen wat ze willen.”

* Sander en Thijs zijn schuilnamen

Nood aan een gesprek? Praten helpt, dat kan bij Tele-Onthaal: bel 106 of ga naar de website tele-onthaal.be.

Wie met vragen zit over zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het gratis nummer 1813 en op de website zelfmoord1813.be.