‘Als de overheid de maatschappelijke problemen niet aanpakt, dan doen bedrijven dat wel’

© SVB
Karin Eeckhout

Koelkasten die zelf slimme boodschappenlijstjes maken en zo voedselverspilling tegengaan? In zijn nieuwe boek ‘The offer you can’t refuse’ legt marketingprofessor Steven Van Belleghem uit hoe slimme bedrijven het leven van de consument vergemakkelijken én tegelijk de wereld verbeteren. ‘Bedrijven kunnen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid hoe langer hoe minder uit de weg gaan.’

Het vertrouwen van burgers in de overheid daalt jaar na jaar, zo blijkt uit de Trust Barometer van het Amerikaanse pr- en marketingadviesbureau Edelman. Gegevens per land zijn helaas niet beschikbaar, maar Steven Van Belleghem vermoedt dat België qua vertrouwen in de overheid niet bij de beste leerlingen van de klas hoort. Al hoeft dat voor de marketingprofessor aan de Vlerick Business School en partner van het adviesbureau Nexxworks geen ramp te zijn.

Dat het vertrouwen in de overheid afkalft is toch geen goede zaak?

Steven Van Belleghem: Je kunt dat betreuren, maar het is een trend die zich al jaren doorzet. Tegelijk zien we dat het vertrouwen in bedrijven toeneemt. Maar liefst 76% van de bevraagden in het recentste onderzoek van Edelman verwacht dat bedrijven proactief de maatschappelijke problemen aanpakken. En dat is niet zo vreemd. De uitbraak van het coronavirus heeft duidelijk aangetoond dat ondernemingen vaak een grotere slagkracht hebben. Toen de coronacrisis uitbrak, bleek de politiek niet in staat om de zorgen van de mensen weg te nemen. Terwijl de Belgische overheid er niet in slaagde om voldoende beschermingsmateriaal voor het zorgpersoneel te voorzien, schakelden modebedrijven spontaan over op de productie van mondmaskers en begonnen parfumfabrikanten handgels te maken. En toen bleek dat je van de snorkelmaskers van Decathlon beademingstoestellen kon maken, schonk het bedrijf zijn voorraad aan de ziekenhuizen.

Is het oplossen van maatschappelijke problemen geen kerntaak van de overheid, eerder dan van bedrijven?

Van Belleghem: Klopt, bedrijven moeten in de eerste plaats hun klanten en aandeelhouders gelukkig maken. Maar het verwachtingspatroon ten opzichte van bedrijven is veranderd, zoals blijkt uit het onderzoek van Edelman. Bedrijven kunnen die maatschappelijke verantwoordelijkheid hoe langer hoe minder uit de weg gaan. Maar, let op, het volstaat niet om de wereld te willen verbeteren. Als een onderneming succesvol wil zijn, dan moet ze eerst aan enkele andere voorwaarden voldoen. Zo verwacht de consument in de eerste plaats nog altijd een goed product en een vlotte service. Daarbij hoort vandaag ook digitaal gebruiksgemak. De coronacrisis heeft die evolutie nog versneld. Consumenten die die voordien niet online kochten, gingen dat ineens wél doen, en bedrijven die nog geen online aanbod hadden, werden daartoe verplicht door de omstandigheden. Digitaal gebruiksgemak is het nieuwe minimum.

En daar gaat het soms al mis. Ik zie vaak frustratie bij ngo’s. Die zeggen dan: ‘Maar Steven, wij verbeteren toch de wereld, zoals jij zegt dat organisaties moeten doen, en toch lukt het niet zoals verhoopt.’ De verklaring is meestal eenvoudig: ze maken het mensen te moeilijk om geld aan hun organisatie te schenken. De gevraagde inspanning is te groot, waardoor alleen de echt gemotiveerde mensen overblijven en de rest afhaakt.

In uw boek beschrijft u ook de derde noodzakelijke stap, na een goed product en gebruiksgemak: bedrijven moeten een levenspartner worden voor hun klanten. Klinkt dat niet wat sloganesk?

Van Belleghem: Het gaat nochtans om iets concreets: als bedrijf moet je je empatisch opstellen. De vraag mag niet zijn: “Hoe krijg ik mijn product verkocht?”, maar wel: “Hoe kom ik tegemoet aan de bezorgdheden en behoeften van de klant?”

Die klant heeft meestal een tekort aan tijd of geld, of aan allebei. Slimme merken slagen erin om daar oplossingen voor te bieden. Zo worden harddiscounters zoals Aldi of Lidl partners in het leven van de consumenten die ze helpen om het einde van de maand te halen. Zo heeft KBC haar klassieke bankingapp omgevormd tot een betaalplatform waarmee je automatisch afrekent in de parkeergarage die je binnenrijdt, treintickets bestelt of een deelfiets regelt. Door ervoor te zorgen dat de gebruiker geen tijd meer verliest door aan te schuiven bij de automaat of aan het loket, vereenvoudigt de bank het dagelijks leven van haar klanten.

Die stap mag een bedrijf zeker niet overslaan. Want hoe bezorgd mensen zich in enquêtes ook tonen over de grote wereldproblemen, als het erop aankomt willen ze toch in de eerste plaats hun eigen leven verbeteren. Zo zit de mens nu eenmaal in elkaar.

Hoe bezorgd mensen zich in enquêtes ook tonen over de grote wereldproblemen, als het erop aankomt willen ze toch in de eerste plaats hun eigen leven verbeteren.

Steven Van Belleghem, marketingprofessor

Eens al die voorwaarden vervuld zijn, dan kunnen en moeten bedrijven volgens u een stap verder gaan, en ook de wereld helpen redden?

Van Belleghem: Dat is inderdaad de laatste en noodzakelijke stap, als ze een onweerstaanbaar aanbod in de markt willen zetten. Zeker nu. De bezorgdheden van burgers over gezondheid en klimaat zijn sinds begin 2020 nog op scherp gesteld. Mensen verwachten nu oplossingen. Daarvoor kijken ze dus in toenemende mate naar bedrijven, en ze verwachten dat die maatschappelijke verantwoordelijkheid verder gaat dan marketingpraatjes.

Kunt u een paar voorbeelden geven van bedrijven die volgens u op alle niveaus goed scoren?

Van Belleghem: Samsung positioneert zich met zijn nieuwste koelkast als een partner in life voor de consument en helpt tegelijk een maatschappelijk probleem aan te pakken. De koelkast scant zelf haar inhoud en stelt recepten voor op basis van de aanwezige ingrediënten. Bovendien kiest het toestel daarbij eerst die producten die het dichtst bij hun vervaldatum komen. Zo maakt de koelkast het leven van mensen makkelijker én helpt ze voedselverspilling tegen te gaan.

Een heel mooi voorbeeld vind ik ook wat Centraal Beheer in Nederland doet, de verzekeraar die sommige lezers misschien nog kennen van hun beroemde slogan “Even Apeldoorn bellen”. In 2021 worden rookmelders verplicht in Nederland. De meeste meeste verzekeraars sturen dan een brief naar hun klanten met de boodschap dat ze verplicht rookmelders van type X moeten plaatsen om in orde te zijn met de wet en met hun verzekering. Centraal Beheer gaat verder. De maatschappij stelt voor om die rookmelders zelf te komen plaatsen. Op die manier ontzorgt ze haar klanten want die moeten zelf niet op zoek naar rookmelders of installateurs en moeten zich niet afvragen of de rookmelders die ze hebben geplaatst voldoen aan de voorwaarden van de verzekeraar. Tegelijk draagt Centraal Beheer ertoe bij dat het Nederlandse woningpatrimonium brandveiliger wordt. En het bedrijf verdient er nog geld aan ook.

Dichter bij huis is Delhaize ook niet slecht bezig. De supermarktketen investeert in gebruiksgemak, onder meer door in te zetten op thuisbezorging. En door gezonde producten goedkoper te maken wil het bedrijf bijdragen aan de gezondheid van zijn klanten én maatschappelijke problemen zoals obesitas aanpakken.

Als je te ver van je publiek af staat, dan presteer je minder goed. Dat zien we ook in de sport, nu er zonder supporters wordt gespeeld.

Steven Van Belleghem, marketingprofessor

Uw boek staat vol mooie voorbeelden maar in de praktijk hebben hebben veel consumenten nochtans niet het gevoel dat hun bank, telecomprovider of energieleverancier hun leven eenvoudiger of beter maakt. Hoe verklaart u dat?

Van Belleghem: In mijn boek geef ik inderdaad vooral de goede voorbeelden, omdat het wil inspireren. Helaas zijn er ook heel wat organisaties die de behoeften van de consumenten nog niet begrepen hebben. De verklaring is eenvoudig: de afstand tussen de klant en de leiding van het bedrijf is te groot. Als je te ver van je publiek af staat, dan presteer je minder goed. Dat zien we ook in de sport, nu er zonder supporters wordt gespeeld. De voetbalstatistieken bewijzen het: er worden er minder doelpunten gemaakt en meer thuismatchen verloren. Niet onlogisch: het publiek geeft met zijn oe’s en a’s directe feedback. Dat doen klanten ook, maar een bedrijf moet er wel willen naar luisteren. Als de consument enkel een statistiek is of een Powerpoint-slide, dan hoort niemand die oe’s en a’s.

The Offer You Can’t Refuse, LannooCampus, 2020. ISBN 978 94 928 7305 7.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content