België heeft de morele plicht om vluchtelingen uit Moria op te nemen

Het vluchtelingenkamp van Moria op Lesbos was al langer de hel op aarde. Meer dan vier jaar nu zitten ruim tienduizend mensen op de vlucht voor geweld, ontbering en oorlog er vast in mensonwaardige omstandigheden. Terwijl de Griekse autoriteiten er niet in slagen ze een correcte asielprocedure aan te bieden, bakkeleit de Europese Unie al even lang over de verspreiding van deze ontheemden over de verschillende lidstaten. Tevergeefs.

Ooggetuigen meldden al maanden dat de situatie op Lesbos en in Moria in het bijzonder, onleefbaar geworden was. De mensen stonden er intussen dagelijks urenlang in de rij voor een schamele portie voedsel… ondanks corona. Tientallen vluchtelingen in Moria waren de psychose nabij. Niemand staat dus verbaasd dat het potje vorige week overkookte. Een verwoestende brand vernielde het kamp en het weinige hebben en houden van duizenden gezinnen en alleenstaanden.

Eigen schuld dikke bult, want de vluchtelingen staken het kamp zelf in brand, klinkt her en der. Deze reactie is immoreel en misschien ook gewoon fout. Er zijn evenzeer aanwijzingen dat eilandbewoners de brand hebben aanstaken of dat hij ontstond tijdens een relletje met ordetroepen. Maar vingerwijzen heeft geen zin. Zelfs al zouden een aantal kampbewoners in hun wanhoop brand gesticht hebben, dit verandert nog niets aan de catastrofe voor duizenden anderen.

Nu zeker kan Griekenland deze situatie niet langer alleen aan. De autoriteiten op Lesbos en de regering van de christendemocratische premier Kyriakos Mitsotakis zitten trouwens niet op een lijn. Athene heeft al driehonderd onbegeleide minderjarigen naar Thessaloniki gebracht maar zoekt onder meer met cruiseschepen en tentenkampen vooral oplossingen op en rond Lesbos. De – vroeger zeer solidaire - eilandbewoners zijn het echter beu en willen de migranten nu weg.

(lees verder onder de foto)

Deze patstelling is een onaanvaardbare humanitaire ramp geworden: tienduizend mannen, vrouwen en kinderen leven en slapen langs de straat op het asfalt, zonder voedsel noch drank, zonder hygiëne noch sanitair, en vooral zonder het minste toekomstperspectief. Wij durven nog altijd hopen dat zoveel ellende niet bewust in stand gehouden wordt door cynische bewindslieden die denken daarmee migranten in de toekomst te kunnen ontmoedigen.

Voor wie echter vindt dat het Oude Continent berust op waarden en normen die onder meer uit de christelijke traditie geput werden: christenen worden opgeroepen tot handelen. ‘Ik was een vreemdeling en jullie namen mij op’ (Mattheus 25,35). Met dit gebod herhaalt Jezus van Nazareth trouwens de oudste abrahamitische traditie, de joodse: ‘Vreemdelingen mag je niet uitbuiten of onderdrukken, want jullie zijn zelf vreemdelingen geweest in Egypte’ (Exodus 22,21).

Nu weten wij ook wel dat een hervestiging van de slachtoffers van Moria nieuwe migranten op ideeën kan brengen of als precedent ingeroepen kan worden. Maar dat is niet de schuld van de mensen die daar nu langs de weg liggen. Toen Jezus een blindgeborene ontmoette, wilden omstanders ook weten of diens handicap nu zijn fout was of die van zijn ouders (Johannes 9,1-3), maar Hij vond de vraag irrelevant en genas de man.

Stel trouwens dat één van de vluchtelingen van Moria tijdens zijn weinig benijdenswaardige leven een zijpad koos? Net als de joods-christelijke bijbel leert de koran uitdrukkelijk dat ‘het oordeel uitsluitend ligt bij Allah’ (soera Al-Ghafir of 40,12). Onze God roept ons – of we nu jood, christen of moslim zijn – op voortdurend armen in nood te helpen en gastvrij te zijn in Zijn naam. En niet toevallig is Ar-Rahman – de meest Barmhartigste – de eerste van de negenennegentig namen die moslims aan Allah geven.

Concreet: de Europese regelgeving voorziet uitdrukkelijk een relocatiemechanisme (besluit (EU) 2015/1523 van de Raad van 14 september 2015) om vluchtelingen in Griekenland of Italië toe te wijzen aan een ander land, zodat ze daar dan van subsidiaire bescherming kunnen genieten of een asielprocedure kunnen opstarten. Op basis van dit artikel kun je alle mensen die nu in de buurt van het afgebrande kamp op het wegdek slapen, over Europa verspreiden.

De lidstaten moeten nu inderdaad dringend alle migranten van Lesbos evacueren en onder elkaar verdelen. Er is bij het – onder meer religieus geïnspireerde middenveld - ook bereidheid om de overheden bij te staan om de vluchtelingen die zij opvangen te helpen bij hun integratie in lokale gemeenschappen. Natuurlijk mogen de landen hun inspanningen niet in rekening brengen van eerder engagementen in verband met relocatie, zoals het Nederlandse kabinet dat plant.

Ons land dacht eerst het B Fast-team naar Lesbos te sturen, maar op aangeven van de Griekse regering werd dit materiële hulp. Dat is fijn, maar ruimschoots onvoldoende. De Duitse, Franse of Italiaanse regeringen zijn – mondjesmaat - aan het onderzoeken hoeveel Moria-slachtoffers ze kunnen opnemen, en ook ons land moet daaraan meewerken en een redelijk contingent van deze uitgeputte mensen bij ons een toekomst gunnen.

Benoit Lannoo (namens de beweging voor Personalistische Inspiratie); Annemie Luyten (namens De Loodsen); Mimoun Aquichouh (namens de Federatie van Moskeeën in Vlaanderen); Luc Vansina (namens de kapucijnen – internationale fraterniteit Antwerpen); Albert Guigui (Opperrabbijn van Brussel); Annemarie Gielen (namens Pax Christi Vlaanderen); Marijke Meinesz-van ’t Hoff (namens Samen in vreugde, christenen in weer en wind); Said Mdaouchi (namens de Unie van Moskeeën van de Provincie Antwerpen); en Steven H. Fuite (namens de Verenigde Protestantse Kerk in België)