Manon Uphoff schreef de mooiste literaire zin van 2019
De mooiste zin van 2019 staat in Vallen is als vliegen, de roman van Manon Uphoff. Zij krijgt de Tzum-prijs, misschien wel de kleinste literaire prijs. Rijk wordt de schrijfster er niet van, want de ‘prijzenpot’ bedraagt één euro per bekroond woord. Binnenkort wordt er 48 euro op haar rekening gestort.
Dit is de winnende zin: “En hier ben ik, kruipend naar die plek die tot vandaag zijn angstparfum van gele orchidee, passiebloem en mest uitwasemt, in een poging te aanschouwen wat ik daar geweest ben: het laatste poppetje in de matroesjka, met de scheef geschilderde kommaoogjes, het poppetje dat je niet kan openen.”
Het was al gauw duidelijk dat de jaarlijkse prijs voor de beste literaire zin naar Uphoff moest gaan, zegt jurylid Coen Peppelenbos, hoofdredacteur van het literaire weblog Tzum. Vallen is als vliegen is een indringende, autobiografische roman over seksueel misbruik binnen een gezin. “Toen ik het herlas, viel me weer op hoe knettergoed het ook op zinsniveau is. Er staat op elke bladzijde wel zo’n prachtige zin.”
Uiteindelijk viel de keuze op deze 48 woorden omdat ze de thematiek van het hele boek weergeven, zegt Peppelenbos. “Een schrijfster die haar verleden laag voor laag afpelt om te kijken wat ze verborgen hield.” Ze gaat terug naar haar jeugd, die ze associeert met de geur van bloemen én mest. “Die mest knalt erin, die contrasteert scherp met de orchidee en de passiebloem en laat zien dat haar relatie met haar vader gruwelijk was, maar ook mooi. Dat dat allemaal in één zin zit, dat is knap.”
Is de uitverkoren zin niet te lang? Zinnen met meer dan dertig woorden gelden toch als moeilijk te begrijpen? Peppelenbos: “Wij strijden als Tzum-redactie tegen het anorectische proza. Vooral jonge schrijvers gebruiken tegenwoordig korte zinnen van gemiddeld tien woorden. Alsof je debiel bent. Een boek als dat van Uphoff lees je niet makkelijk weg, daar moet je voor gaan zitten, het daagt je uit. En dat is goed.”
Met Vallen is als vliegen greep Uphoff het afgelopen jaar naast de grote literaire prijzen, zoals de Libris Literatuurprijs en de Bookspot-prijs. Ten onrechte, volgens Peppelenbos, maar toch is de Tzum-prijs niet bedoeld als goedmakertje. “Als een zin van een andere schrijver mooier was geweest, had die wel gewonnen.”