Californiërs vluchten voor vuur en smog: ‘Alsof er iemand op mijn borstkas zit’

Terwijl een deel van de wijk Arcadia de oproep krijgt om te evacueren, is Nina Salerno in de aangrenzende plaats Sierra Madre uit voorzorg al begonnen met inpakken. Haar knusse, houten huis ligt pal naast het Angeles National Forest, waar sinds een week de Bobcat-brand huishoudt. Bij de voordeur hangt een briefje met daarop dingen die ze bij een haastig vertrek niet mag vergeten.

Salerno verontschuldigt zich voor de rommel en laat de apps zien die ze vrijwel non-stop in de gaten houdt. Op het scherm van haar telefoon verschijnt eerst een kaartje met de huidige windrichting en daarna een ranglijst van plekken met de slechtste luchtkwaliteit ter wereld. Los Angeles staat op dat moment hoger genoteerd dan notoire smogsteden als het Indiase Delhi. Ook volgt ze via een andere app de vele helikopters met bluswater en brandvertragend middel die wel te horen zijn, maar door de laaghangende rook aan het zicht worden onttrokken.

Het heeft een naam in Californië: fire season, brandseizoen. Doorgaans begint het in oktober en strekt het zich uit tot december. De afgelopen jaren steekt het vuur echter steeds vroeger de kop op. Dit jaar zorgt een combinatie van extreme droogte, sterke wind en hitterecords voor een extra brandbare bodem. Menselijke slordigheid doet volgens statistieken in bijna 85 procent van de gevallen de rest; mensen trappen bijvoorbeeld een kampvuur niet goed uit of verbranden zonder vergunning afval. Na drie weken van hevige branden staat het dodental in Californië op minstens 27 en ging al meer dan 1,3 miljoen hectare in vlammen op – een gebied ter grootte van Vlaanderen.

Meer dan 13.000 hectare van dat totaal is veroorzaakt door de Bobcat-brand. Het bergachtige terrein van de San Gabriel Mountains is niet tot nauwelijks begaanbaar en afhankelijk van de steeds veranderende windrichting trekt het vuur bij meerdere woonwijken vandaan of juist dichter naar ze toe. Verwacht wordt dat Bobcat pas op 15 oktober volledig geblust is.

Verhuizen

Salerno woont hier sinds 1999. In 2009 moest ze vanwege branddreiging ook al eens tijdelijk vertrekken. “Omdat ik dat heb doorgemaakt, weet ik hoe gevaarlijk het hier is”, zegt ze. Hoewel ze dol is op haar buurt en nauw contact onderhoudt met haar buren, overweegt ze toch om Los Angeles te verlaten. Ze voelt zich er steeds minder veilig. “We gaan dit ieder jaar zo meemaken en het wordt alleen maar erger.”

Covid-19 trok al een streep door dingen die ze als kunstenaar het liefste deed, van optreden tot het bezoeken van musea en theaters. Door de branden komt ook een einde aan wandelen en het gebruik van haar hometrainer, die buiten staat. “Ik ben zo weinig mogelijk buiten en houd ramen en deuren gesloten, maar de rook dringt alsnog binnen. Ik heb nooit last van ademhalingsproblemen, maar gisteren had ik het gevoel dat er iemand op mijn borstkas zat.” 

Als ze verhuist, verlaat ze Los Angeles voorgoed. “Ik zou ergens gaan wonen waar de huur lager is. Ik heb een vriendin in Ohio en die heeft het daar naar haar zin. Het is er kouder, maar wel betaalbaar.”

Buiten bindt Salerno’s buurman Todd McCraw, technisch directeur van het lokale theater Sierra Madre Playhouse, een houten tafel op het dak van zijn auto. “Dit ding is antiek, 3.000 dollar waard”, licht hij toe. “Ik heb een huis vol met dit soort spullen. Sommige zijn ouder dan dit land.” 

Een buurvrouw komt erbij staan. Van de stress heeft ze vandaag al een heel pak koekjes gegeten. “Meer dan afwachten kunnen we nu niet doen”, zucht ze. De buurman meldt opgewekt dat hij vandaag zo veel mogelijk spullen bij vrienden gaat stallen. Zodra de auto vol zit, rijdt hij de straat uit, op weg naar een wijk waar zijn dure tafel wel veilig is.

Muzikant Beth Drew DeCamp schudt even later resoluut haar hoofd. Weggaan uit Los Angeles? Ze peinst er niet over, al loopt ook haar wijk gevaar en heeft ze al dagen hoofdpijn van de rook. “Ik woon al vijftien jaar in Los Angeles. Er zijn ieder jaar branden. Al is het wel heftig om er nu zo dicht op te zitten.” 

DeCamp verhuisde een maand geleden vanuit Lincoln Heights, verder bij het vuur vandaan, naar een huis in Altadena, aan de voet van de San Gabriel Mountains. Een bewuste keuze: ze wilde dichter bij de natuur wonen. Ze wijst uit het raam. “Daar zie je normaal gesproken de bergen. Het is echt een prachtig uitzicht. We zijn hier omringd door bomen en vogels.” Nu zitten diezelfde bergen verstopt achter een apocalyptische geelwitte waas, dragen de bomen bij aan het risico en zijn de dieren gevlucht.

Noodklok

Niet alleen de wijken aan de voet van de bergen ondervinden overlast, de hele stad gaat schuil onder een verstikkende deken van rook. Asvlokken dwarrelen neer op auto’s, huizen met potdichte ramen, en de weinige mensen die zich noodgedwongen buiten begeven voor hun werk, of om hun hond snel even uit te laten. In het advies om zo veel mogelijk binnen te blijven, klinkt een echo door van de eerste maanden van de coronacrisis. Toen was ook de lucht een bron van zorgen, maar zat het gevaar hem in contact van mens tot mens. Nu is het de natuur die hoest en daar valt niet aan te ontsnappen.

De Democratische gouverneur Gavin Newsom heeft alvast de noodklok geluid. In de top twintig van grootste branden in de geschiedenis van Californië, een lijst die sinds 1932 wordt bijgehouden, staan er inmiddels zes uit 2020. Wie zich nog steeds afvraagt of klimaatverandering bestaat, moet volgens Newsom vooral eens in Californië komen kijken: “Dit is pure klimaatnood.” 

President Donald Trump, een Republikein, wijst ondertussen met een beschuldigende vinger naar Californië zelf; de staat zou de afgelopen jaren te veel hebben beknibbeld op bosbeheer. Hij bezocht de staat maandag, na aanhoudende kritiek dat hij het vuur wekenlang zou hebben genegeerd.

Samen met haar partner heeft DeCamp een paar tassen ingepakt met daarin kleren, belangrijke papieren en reismanden voor hun twee katten. Als de wind lang genoeg hun kant op waait, komt het vuur onverbiddelijk dichterbij. Dan is de kans op evacuatie reëel en gaan DeCamp, Salerno en hun buren de tienduizenden Californiërs achterna die hun huizen dit jaar al hebben verlaten, zij het tijdelijk of voorgoed.