Spanje wil massagraven van burgeroorlog blootleggen en "waardig terugkijken op het verleden"
De Vallei der Gevallenen (Valle de los Caídos), het monument waar de voormalige Spaanse dictator Francisco Franco tot vorig jaar begraven lag, zal worden omgevormd tot een burgerlijke begraafplaats. Dat is een van de plannen die de Spaanse regering van de socialistische premier Pedro Sanchez heeft ontvouwd. De plannen krijgen vorm in een nieuwe "Wet van het Democratische Geheugen", waarmee Spanje in het reine zou moeten komen met zijn verleden, met name met de herinnering aan de burgeroorlog.
De stoffelijke resten van Francisco Franco weghalen uit de Vallei der Gevallenen, een monumentale site in de buurt van Madrid, dat was een verkiezingsbelofte uit 2017 van de Spaanse premier Pedro Sanchez. Het duurde bijna drie jaar, maar in oktober vorig jaar werd de belofte waargemaakt. De stoffelijke resten van de voormalige dictator werden weggehaald uit het mausoleum en elders in Madrid begraven.
Maar daar blijft het niet bij. Vandaag presenteerde de Spaanse regering een wetsontwerp dat verder komaf wil maken met de erfenis van de voormalige dictator. Het opvallendste voorstel is het plan om de Vallei der Gevallenen om te vormen tot een burgerlijke begraafplaats, waar op een pedagogische manier herinnerd wordt aan de Spaanse burgeroorlog.
De regering stelt zich ook tot doel om duizenden slachtoffers van de dictatuur op te graven uit de massagraven waarin ze begraven liggen. Er zullen plattegronden worden gemaakt van de massagraven, en DNA-banken om de identiteit van de doden te achterhalen.
"Vandaag zetten we een nieuwe stap om de slachtoffers van de burgeroorlog en de dictatuur te erkennen", zei Sanchez. "Vandaag sluiten we de wonden wat meer en kunnen we waardig naar het verleden kijken."
Gewrongen verhouding met het verleden
Met dat verleden van de burgeroorlog heeft Spanje nog altijd een gewrongen verhouding. Het nieuwe wetsontwerp zal die opnieuw blootleggen. Zo is een van de voorstellen een verbod op wie de nagedachtenis van Franco blijft eren, zoals de Fundación Nacional Francisco Franco.
De wet bouwt voort op een wet uit 2007 van de linkse regering van toenmalig premier Zapatero, de zogenoemde "Wet van het Historisch Geheugen". Die had als doel hommages aan de dictatuur onder Franco op openbare plaatsen -denk maar aan straatnamen of monumenten- te verwijderen. Maar tijdens de regeerperiodes van premier Mariano Rajoy van de rechtse Partido Popular (wier voorganger indertijd werd opgericht door een gewezen minister van Franco) werd de wet nauwelijks in de praktijk omgezet.
Ook nu ziet het ernaar uit dat het nieuwe wetsontwerp de nodige tegenkanting zal krijgen. "Telkens als ze in de problemen zit, komt de regering-Sanchez met Franco op de proppen", was een eerste schampere commentaar van de Partido Popular.