Stigma ontkracht: niet alle Vikingen waren blond, Scandinavisch of bloeddorstige plunderaars

“We hebben dit beeld van Vikingen die handel drijven, feesten en plunderen en vechten tegen heel wat Europese koningen,” aldus onderzoekster Eske Willerslev. Een stigma dat volgens de onderzoekster helemaal niet klopt. Het onderzoeksteam van Willerslev is verbonden aan de universiteiten van Cambridge en Kopenhagen en analyseerden 442 geraamtes van Vikingen die doorheen Europa en Groenland werden begraven. Conclusie is dat het Vikingschap niet beperkt mag worden tot mensen met voorouders uit Scandinavië. 

Omdat Vikingen niet allemaal dezelfde voorouders hadden, zagen ze er ook niet allemaal hetzelfde uit. De mannen met blonde lokken en lange baarden konden evengoed een bruine haardos hebben. “Tot nu toe wisten we eigenlijk niet goed hoe Vikingen eruitzagen”, verklaart Willerslev. “We vonden echter genetische verschillen tussen verschillende Vikingpopulaties in Scandinavië.” 

Nog volgens Willerslev zijn er significante genenverspreidingen naar Scandinavië vanuit het zuiden van Europa en Azië voor er sprake is van het Vikingtijdperk dat, naar wordt aangenomen, start met de plundering van het klooster van Lindisfarne aan de Britse noordoostelijke kust in 793. 

De drie eeuwen daarna zette de Scandinavische diaspora nederzettingen en handelsposten op van op het Amerikaanse continent tot in de Aziatische steppe. "Over dat enorme gebied", zegt Soren Sindbaek van het Moesgaard Museum in Denemarken, "hebben de Vikingen ideeën, technologieën en talen verspreid." Op basis van de DNA-analyse en een vergelijking met moderne populaties, ontdekten de onderzoekers dat de Vikingen die genetisch gelijkenissen vertonen met hedendaagse Denen en Noren over het algemeen naar het westen trokken bij hun invallen en om handel te drijven, terwijl “Zweedsachtige” Vikingen meestal naar het oosten trokken. 

Terwijl er Vikingen waren die brutale rooftochten hielden tot in Rusland en het Midden-Oosten en ook slavenhandel bedreven, stichtten ze ook een stad als Dublin in Ierland en gaven de naam "Noormannen" aan de streek Normandië in Frankrijk. In de 9de eeuw stichtten ze Kievan Rus, een voorloper van de Russische staat. Hun prestaties roepen dus evengoed bewondering op als dat hun driestheid en brutaliteit angst hebben ingeboezemd. 

Bovendien ontdekten de onderzoekers dat sommige mannen begraven werden als Viking, terwijl er helemaal geen genetische gelijkenissen werden teruggevonden. Zo werden er geraamten in Schotland begraven met “zwaarden en andere artefacten van de Vikingen” voordat er sprake was van vermenging met Scandinaviërs. “Personen met twee genetisch Britse ouders hadden dus ook Viking-begrafenissen,” zegt onderzoeker Daniel Lawson. “Dit onderstreept een hele andere kant van de culturele relatie dan alleen de overvallen en plunderingen waar Vikingen bekend om staan.” Wellicht werden de ‘brutale plunderaars’ niet alleen gevreesd, maar ook aanbeden.