In mei van dit jaar bleek dat de loodwaarden in het bloed van bijna de helft van de kinderen in de wijken Moretusburg en Hertogvelden in Hoboken, nabij de site van metaalverwerkend bedrijf Umicore, alarmerend hoog waren. Die loodwaarden worden twee keer per jaar getest door het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH).

Een mogelijke verklaring voor die plotse stijging - in het najaar van 2019 waren de resultaten immers nog beter dan ooit - ligt bij een piek in de hoeveelheid zware metalen die in neervallend stof werd gemeten in februari van dit jaar. Het gaat dan onder meer om lood, cadmium en arseen. Volgens Jos D’Haese, die de meetresultaten opvroeg bij minister Demir, viel op één meetpunt in februari maar liefst zes keer meer loodstof uit de lucht dan het gemiddelde van vorig jaar.

Ook tussen half juni en half juli werden opnieuw sterk verhoogde waarden gemeten, blijkt uit de opgevraagde gegevens. Volgens Umicore zelf zijn die resultaten “hoger dan gemiddeld, maar beduidend lager dan in februari”. Maar de exacte oorzaken van die pieken, zowel die van februari als die van in de zomer, is voorlopig onduidelijk.

Volgens het bedrijf was de piek in februari mogelijk te wijten aan het feit dat er veel wind stond en dat die wind voor tachtig procent van de tijd in de richting van de wijk Moretusburg woei. Bovendien, stelde het bedrijf, waren de kinderen in die periode vaker thuis ten gevolge van de lockdown.

Onderzoek

Jos D’Haese stelt zich vragen bij die verklaringen. Hij vraagt zich af of Umicore er wel alles aan gedaan heeft om het opwaaien van stof met zware metalen te voorkomen. “Waarom werd de buurt niet gewaarschuwd toen die resultaten binnen kwamen bij de Vlaamse Milieumaatschappij? Waarom heeft men niet onmiddellijk ingezet op het schoonmaken van de wijk? Op die vragen moeten nu snel antwoorden komen.”

D’Haese verwijst ook naar een brand die op 11 juli in de fabriek woedde en vraagt zich af of die een rol heeft gespeeld. Sinds die brand vindt er maandelijks een overleg plaats tussen de dienst Noodplanning van gouverneur Cathy Berx en Umicore.

“Na de piek in februari zijn er maanden geweest met normale tot lage waarden. Het gaat dus niet om een aanhoudend probleem en er liggen mogelijk ook meerdere factoren van aan de basis, die we allemaal onderzoeken”, zegt woordvoerster Marjolein Scheers van Umicore. “We hebben deze waarden meegenomen in het onderzoek om te bekijken of er een bron op de site heeft bijgedragen tot de verhoogde metingen in uitvallend stof. Het is dus belangrijk dat we duidelijk weten wat hiervan aan de basis ligt.”

Het is afwachten of de piek van juni en juli opnieuw een effect zal hebben op de bloedwaarden van de kinderen in de wijken. Die test vindt plaats in oktober. Verwacht wordt dat de lood-in-bloedwaarden nog steeds hoog zullen liggen gezien de halveringstijd van lood, zo staat in het verslag van de eerste vergadering tussen de gouverneur en Umicore. Minister Demir heeft de VMM intussen opdracht gegeven om bij Umicore aan te dringen op een versnelde zoektocht naar de oorzaken.

LEES OOK. Umicore wil huizen in wijk opkopen, bewoners staan niet te springen: “Ik heb elders niets te zoeken”

Verhuizen

Umicore werkt intussen aan een aanbod om mensen uit de wijk te laten verhuizen en op die manier een groene buffer rond het metaalverwerkend bedrijf aan te leggen. “Dat aanbod krijgt vorm”, zegt Marjolein Scheers. “Het is onze intentie, zoals we ook al aan de buren gecommuniceerd hebben, om daarover binnenkort duidelijkheid te verschaffen. Daarna kunnen de mensen die interesse hebben dat kenbaar maken in een persoonlijk gesprek.”

Hoeveel interesse er is, maakt Umicore niet bekend. Vooral gezinnen met kinderen zouden bereid zijn in te tekenen, maar oudere mensen staan weigerachtig tegenover het idee. Ook PVDA is tegen. “Door de kinderen uit de wijk te halen zonder de oorzaken van de loodvervuiling aan te pakken, spant men de kar voor het paard”, zegt Jos D’Haese.

 (Dennis Van Damme)