Noordpool te warm om nog arctisch genoemd te worden: “Snelheid van veranderingen is opmerkelijk”

Zelfs in een ongewoon koud jaar keert het zee-ijs wellicht niet meer terug naar zomerlimiet die in de afgelopen eeuw normaal was. In enkele maanden van de herfst en winter zal er zelfs regen vallen in plaats van sneeuw, melden wetenschappers in Nature Climate Change.

“De snelheid waarmee de veranderingen plaatsvinden, is opmerkelijk”, zegt onderzoeksleiders Laura Landrum, van het National Centre for Atmospheric Research in de VS. “De veranderingen gaan zo snel dat je op basis van weerpatronen uit het verleden geen voorspellingen meer kunt doen voor het volgende jaar. Het arctisch gebied zit al in een compleet ander klimaat dan enkele decennia geleden.”

Landrum en een collega bestudeerden satellietgegevens uit een periode van veertig jaar, deden observaties op de grond en bekeken honderden computersimulaties. Dat alles bevestigde dat de opwarming zeer snel gaat en dat veranderingen van het ene op het andere jaar niet meer passen binnen de extremen uit het verleden. Normale afwijkingen zijn nu abnormale afwijkingen geworden.

Het klimaat op het noordelijk halfrond wordt getemperd door temperatuurverschillen die variëren met de breedtegraad: een verzengende evenaar en bevroren poolgebied jagen in het gebied daartussen wind en oceaanstromen aan en de mix van wolken, zon, regen, vorst, stormen, droogteperiodes en seizoensoverstromingen waaronder de landbouw, industrie en beschaving zich in de afgelopen 10.000 jaar ontwikkelden.

Maar nu de CO2-niveaus in de atmosfeer pieken door de verbranding van fossiele brandstoffen, warmt het arctisch gebied veel sneller op dan de planeet als geheel.

De omvang van het zomerijs in elk van de afgelopen dertien jaren was lager dan welk minimum dan ook dat we zagen sinds 1979, toen de systematische observatie begon. De winters waren warmer, winterzee-ijs nam af, de regen viel steeds eerder op de sneeuw.

De klimaatwetenschappers stelden zichzelf een eenvoudige vraag: “De veranderingen zijn extreem vergeleken met het recente verleden, maar zijn het ook extremen in statistische zin, of representeren ze gebeurtenissen die we kunnen verwachten in een nieuw arctisch klimaat?”

Het antwoord lijkt ja te zijn. De onderzoekers testten hun statistische technieken op vijf verschillende klimaatsimulaties. Die lieten allemaal zien dat het zee-ijs zich zo dramatisch terugtrekt, dat er sprake is van een nieuw klimaat sinds pakweg het einde van de 20ste of het begin van de 21ste eeuw.

Die conclusie sluit aan bij recent onderzoek. In de afgelopen twee maanden waarschuwden onderzoekers dat verlies van ijs in de arctische regio’s zo ernstig is, dat het meest charismatische roofdier in het gebied, de ijsbeer, aan het einde van deze eeuw verdwenen kan zijn.

Andere onderzoekers waarschuwden dat de Arctische Oceaan binnen vijftien jaar in de late zomer praktisch ijsvrij kan zijn. Weer andere wetenschappers concludeerden dat het ijs op Groenland nu zo snel smelt dat het verlies onherstelbaar is. En nog weer een ander onderzoek bevestigde dat de snelheid waarmee het ijs op het noordelijk halfrond smelt vorig jaar opnieuw een record had bereikt en dat het smelten van de volledige ijsvoorraad kan leiden tot een zeespiegelstijging van 6 of 7 meter.

En deze maand nog rapporteerde een internationaal onderzoeksteam dat het ijs in het arctisch gebied sneller smelt dan voorzien was “in het worstcasescenario”.

Landrum en haar collega rapporteren dat – als de uitstoot van broeikasgassen doorgaat in het huidige tempo – hun voorspellingen uitgaan van een ijsvrij arctisch gebied voor 3 tot 10 maanden per jaar, elk jaar, tegen het einde van deze eeuw.

De luchttemperatuur boven de oceaan zal in de herfst en winter hoger worden tegen het midden van de eeuw, met als gevolg opwarming op land daarna.

In een warmere wereld zal meer water verdampen en in neerslag veranderen. Boven Alaska, Noord-Canada en Noord-Siberië zal dan meer regen vallen dan sneeuw: tegen het midden van de eeuw kan dat 20 tot 60 extra regendagen opleveren, en tegen 2100 misschien 60 tot 90 dagen. In sommige delen van het arctisch gebied kan tegen die tijd in elke maand van het jaar regen vallen.

“Het arctisch gebied zal waarschijnlijk te maken krijgen met extremen in zee-ijs, temperatuur en neerslag die ver afwijken van wat we ooit eerder gezien hebben”, zegt Landrum. “We moeten onze definitie van het arctisch gebied bijstellen.”

Op pad met de boswachter, die toont welke schade hitte aanricht: “Dit jaar al 700 bomen moeten kappen. Normaal zijn dat er nul” (+)

De blauwalgen veroveren Vlaanderen: “Eigenlijk is er weinig tegen te beginnen” (+)

Californiërs op de vlucht voor vuur en smog: “De rook is overal. Alsof er iemand op mijn borstkas zit” (+)