AP2004

Gegeven is gegeven? Vrouw eist schilderij terug dat ze aan Rijksmuseum schonk: "Ik was destijds wilsonbekwaam"

Een Nederlandse vrouw van 88 eist van het Rijksmuseum in Amsterdam een schilderij terug, dat ze 7 jaar geleden zelf heeft weggeschonken. De familie van de vrouw heeft beslag laten leggen op het kostbare werk, dat voor het museum een van de topstukken is in afdeling kunst uit de 20e eeuw. Dat schrijft de Nederlandse krant NRC. Op het moment van de schenking was de bejaarde vrouw naar eigen zeggen wilsonbekwaam. "Het Rijksmuseum heeft daarop overhaast en onzorgvuldig gehandeld."

Het verhaal leest bijna als een filmscenario: Rose-Marie Silbermann-Frenkel (88) - beter bekend als "Oosje" - verneemt in 2013 dat haar kleindochter Marijn (dan 17) een hersentumor heeft. Ze voelt zich machteloos, maar wil iets doen, om het lot gunstig te stemmen als het ware. Ze krijgt de ingeving om een offer te brengen, in de hoop dat haar kleindochter de ziekte overleeft.

Oosje besluit om haar kostbaarste bezit weg te schenken. Het gaat om een schilderij uit 1918: "Compositie" van kunstenaar Bart van der Leck. Het stuk is volgens kenners zeker 350.000 euro waard. De directeur van het Rijksmuseum is zo blij met deze waardevolle gift dat hij het werk zélf bij Oosje thuis komt ophalen.

Goed nieuws: kleindochter Marijn ondergaat een hersenoperatie en herstelt volledig. Maar daarmee is de kous voor Oosje niet af: ze heeft beslist om beslag te laten leggen op het kunstwerk dat ze destijds heeft weggeschonken. Ze verwijt het Rijksmuseum dat het schilderij "door overhaast en onzorgvuldig handelen" is opgehaald.  Want door de ziekte van haar kleindochter was Oosje in de praktijk wilsonbekwaam, en was ze dus niet in staat tot zo'n grote schenking. En daarom moet die dus ongedaan gemaakt worden, zo staat er in de dagvaarding.

Alles ging zo overhaast, dat neem ik het museum kwalijk.

Oosje Silbermann, over de schenking van het schilderij

"Ik ben daarover achteraf alsnog boos en verbaasd, omdat het zo overhaast ging", zo vertelt de vrouw, in het relaas van de feiten dat bij de dagvaarding hoort. "De museumdirecteur maakte op mij een gretige indruk en ik was de regie kwijt. Dat neem ik hem nu zeer kwalijk. (...) De ontmoeting trof mij hoe dan ook als onaangenaam aangezien de heer Pijbes dit schilderij (...) zonder plichtplegingen van de muur haalde en ermee verdween. Ik heb de heer Pijbes daarna nooit meer in levende lijve gezien.”

De familie van Oosje eist het schilderij terug. De eerste stappen daarvoor hebben ze in 2013 al gezet, kort na de hersenoperatie van kleindochter Marijn. Oosje stuurde toen een brief naar het Rijksmuseum, waar ze nooit antwoord op kreeg. Ze probeert naar eigen zeggen de museumdirecteur rechtstreeks te bereiken, maar tevergeefs. Bovendien had Oosje het schilderij in 2003 geschonken aan haar zonen, zo zou blijken uit een officiële overeenkomst. En kon zij het stuk dus niet eigenhandig wegschenken, zonder hun toestemming.

Het Rijksmuseum heeft destijds te goeder trouw gehandeld.

Taco Dibbits, museumdirecteur

De familie verwijt het Rijksmuseum dat ze de procedures niet correct heeft gevolgd. "Als het museum en de betrokken notaris hadden voldaan aan hun onderzoeksplicht, zoals de internationale museumregels voorschrijven, hadden ze Oosjes slechte geestestoestand toen kunnen constateren", zeggen ze. Maar het Rijksmuseum spreekt dat tegen.

Directeur Taco Dibbits zegt aan NRC dat zijn voorganger alle regels heeft gevolgd, en dat het Rijksmuseum te goeder trouw heeft gehandeld. Volgens Wim Pijbes, de voormalige museumdirecteur, en de notaris maakte Oosje destijds "op geen enkele wijze een verwarde indruk”. 

"Maar als de rechter anders oordeelt, dan krijgt de schenker het schilderij zeker terug", aldus het Rijksmuseum. "We willen niets in huis hebben wat hier niet hoort." De familie van Silbermann wil naast het werk, vooral excuses van het Rijksmuseum. Een juridische procedure zal uitsluitsel moeten bieden.

Meest gelezen