Super Mario wordt 35 jaar. Dit is de geheime formule achter de snor

Weinig animatie-personages zijn zo beroemd als Super Mario. In 1990 was hij volgens een enquête onder Amerikaanse kinderen herkenbaarder dan Mickey Mouse. Zo groot was de impact van de eerste Mariospellen, die vanaf 1985 werden uitgebracht door gamebedrijf Nintendo.

Inmiddels is wel duidelijk dat de besnorde held geen hype was: hij ­figureert in meer dan 250 spellen die samen honderden miljoenen keren zijn verkocht. Van recente titels als ‘Mario Kart 8’ en ‘Super Mario Odyssey’ – beide uit 2017 – gingen respectievelijk 27 en 18 miljoen exemplaren over de toonbank.

Dat succes is te verklaren. Het ­begint allemaal met de toegankelijkheid van spellen, zegt de Nederlandse gamejournalist Daan Koopman aan Trouw. Hij weet uit ervaring dat Mariospellen weinig voorkennis vergen. “Toen ik in 1989 werd geboren, gaf mijn oom ons een spelcomputer van Nintendo cadeau. Volgens mijn vader speelde ik al ­Mario toen ik tweeënhalf was.”

Wat de spellen zo gebruiksvriendelijk maakt? “Vóór de eerste ‘Super Mario Bros’ uit 1985 gooiden games je zonder uitleg in het diepe, maar Mario is zo ingericht dat je direct leert wat je moet doen”, zegt Koopman.

Aan het begin van het eerste spel staat Mario aan de linkerkant van het scherm. Al snel verschijnt de eerste vijand, die alleen kan worden vermeden door te springen. Vervolgens zie je een blok met een vraagteken in de lucht. Door daartegenaan te springen krijgt Mario een gouden muntje. Zo worden de mechanieken van de game spelenderwijs duidelijk.

Hoewel het toegankelijk is, zijn in Super Mario Bros ook veel geheimen te ontdekken, zoals shortcuts. Dat maakt het leuk om vaker te spelen, zegt Koopman. Die combinatie van een simpel begin met daaronder diepere lagen zit ook in latere spellen. “In Super Mario Odyssey uit 2017 kan je in het begin bijna niks, maar weet je na twee minuten zo’n beetje alles over Mario’s vaardigheden. De rest van het spel moet je ontdekken hoe ze te gebruiken.”

Ook het verhaal is een deel van Mario’s succes. Op papier zijn de avonturen te simpel voor woorden – het draait bijna altijd om een ontvoerde prinses die Mario moet redden – maar de games blinken uit in hoe ze dat verhaal laten zien. De eerste Mario kwam uit in een tijd waar games zich afspeelden op een klein speelveld dat je in één scherm overzag. Achtergronden waren kaal en donker. In Super Mario Bros liep je echter door een kleurrijke wereld die zich steeds verder ontvouwde – van de buitenlucht tot ondergrondse ­gebieden en van onderwaterlevels tot kastelen.

Spelontwikkelaars hebben daarvan geleerd. Tegenwoordig hebben grote games uitvoerige werelden en verhalen. Toch is er een verschil, zegt gamejournalist Willem Hilhorst. “Waar veel game-ontwikkelaars beginnen met een verhaal en daar een spel omheen bouwen, vertrekt Mario altijd vanuit hoe het spel speelt – de ‘gameplay’.”

Bijna elk goed Mariospel voegt een nieuw gameplay-element toe. Soms is dat revolutionair zoals bij ‘Super Mario 64’ (1996), de eerste écht geslaagde game waarbij je alle kanten op kan springen in een driedimensionale open wereld (in plaats van alleen naar links en rechts te lopen in 2D). Andere keren is het vooral vermakelijk zoals bij ‘Super Mario Galaxy’ (2007), waarin je voorwerpen kan verzamelen door met de afstandsbediening van je spelcomputer naar het scherm te wijzen.

Die vernieuwing is nog een reden dat Mario populair blijft. Nintendo zoekt geen concurrentie met soortgelijke games, maar wil telkens een nieuw soort spel maken. De richting waar die spellen zich in ontwikkelen, houdt het bedrijf volgens Hilhorst stevig in eigen hand. Zelden mag een externe game-ontwikkelaar iets ­maken binnen een belangrijke franchise zoals Mario.

Als je kijkt naar de game-industrie vóór Nintendo, lijkt dat een verstandige keuze. In 1983 beleefden games hun ergste recessie. In twee jaar tijd kelderde de omzet van de sector met 97 procent. Een van de oorzaken: grote gamebedrijven gingen in zee met externe ontwikkelaars die flutspellen leverden.

De crisis eindigde in 1985 met de komst van Nintendo en Super Mario. Sindsdien is gaming uitgegroeid tot een industrie die jaarlijks meer dan honderd miljard euro omzet. Ook de coronacrisis kan die groei niet remmen (mensen speelden de afgelopen maanden juist méér). En dan te bedenken dat een door Japanners bedachte Italiaanse loodgieter uit New York het tij keerde.

Playstation 5 consoles maanden voor de lancering al uitverkocht: “De vraag is vele malen groter dan het beschikbare aanbod” (+)

De producent van Fortnite trekt ten strijde tegen Apple. En de spelers betalen het gelag (+)