Russisch vaccin ‘Spoetnik V’ is middelpunt van nieuwe rel
De soap rond het Russische coronavaccin lijkt compleet. Een aantal weken nadat president Poetin vol trots bekend had gemaakt dat ‘zijn’ vaccin als eerste een voorlopige goedkeuring had ontvangen, zeggen internationale wetenschappers dat de data over effectiviteit en veiligheid zijn vervalst.
Met het blote oog zie je het meteen. En in Italië zag moleculair bioloog Enrico Bucci het ook: met de grafiekjes die details geven over het Russische coronavaccin ‘Spoetnik V’ is iets raars aan de hand. Sommige uitkomsten lijken met een tekenprogramma van de ene naar de andere plek te zijn gekopieerd, hoewel het om verschillende experimenten gaat.
Het balletje kwam deze week aan het rollen nadat Bucci op zijn blog meer dan tien van zulke ‘repetitieve patronen’ in het Russische vaccinonderzoek aan het licht bracht. Tientallen wetenschappers – uit onder meer Italië, de VS en Duitsland – tekenden de klacht, en in Engeland toonde artsenblad The Lancet, dat het onderzoek publiceerde, zich in verlegenheid gebracht. Begin juni moest The Lancet ook al een heel ander onderzoek intrekken wegens vermoedelijke fraude.
Met de grafiekjesrel is de soap rondom Spoetnik V compleet. Die soap begon toen medewerkers van het stokoude Moskouse Gamaleya onderzoeksinstituut, waar het vaccin is ontwikkeld, bekendmaakten dat ze het vaccin bij zichzelf hadden ingespoten. Om zich maar vast te beschermen, vervolgden de onderzoekers tevreden. Internationaal en in Rusland zelf kwam het de onderzoekers te staan op spot: jezelf even inspuiten, dat gaat in tegen alle wetenschappelijke spelregels.
President Poetin maakte vorige maand opeens bekend dat Spoetnik V als allereerste coronavaccin ter wereld voorlopige goedkeuring had gekregen voor gebruik. Zijn eigen dochter was er zelfs al mee ingeënt, en met haar ging het uitstekend, verzekerde Poetin op televisie. Opnieuw reageerde de internationale gemeenschap geërgerd: ‘Roekeloos en dom’, het vaccin was immers nog nauwelijks getest en harde cijfers had nog niemand gezien.
Trolbot
En nu blijkt dat aan die harde cijfers, twee weken geleden gepubliceerd in The Lancet, een luchtje zit. De Italiaanse bioloog Bucci heeft onderzoeksinstituut Gamaleya gevraagd om inzage in de achterliggende cijfers. Maar in Russische media reageerde hoofdonderzoeker Denis Logoenov knorrig: natuurlijk was hij niet van plan in te gaan op Bucci’s verzoek, de grafieken zijn prima in orde, en mocht The Lancet nog vragen hebben, was hij bereid die te beantwoorden.
Intussen tekent de volgende rel rond het geplaagde vaccin zich alweer af: in een interview maakte de Russische minister Michail Moerasjko donderdag bekend dat van de 300 proefpersonen die binnen een grootschalig vervolgonderzoek zijn ingeënt, een op de zeven last kreeg van tijdelijke klachten zoals koorts, hoofdpijn en vermoeidheid. Op zich niet ongebruikelijk, maar wel een gevoelig moment, omdat Rusland net afsprak om honderd miljoen doses van het vaccin aan India te leveren.
Op diverse wetenschappelijke fora woedt inmiddels felle discussie over de grafiekenkwestie. ‘Dit bewijst de vooroordelen van de wereld tegen Rusland’, moppert een zekere Elisa op een medisch discussieforum van het Amerikaanse wetenschapsblad Science. Waarop Elisa prompt wordt uitgemaakt voor ‘Russische trolbot’. ‘Het gaat slecht met Rusland, hun wetenschappers kunnen niet eens fatsoenlijk data vervalsen’, aldus een ander.