Mannelijke bavianen met goede vriendinnen leven langer
Nauwe banden onderhouden met het andere geslacht kan voordelen bieden die het romantische ver overstijgen. En dat niet alleen bij mensen, maar ook bij onze verre neven, de apen. Uit een nieuwe studie blijkt dat mannelijke bavianen die goede vrouwelijke vrienden hebben, betere overlevingskansen hebben dan hun soortgenoten die dat niet hebben. De studie is gebaseerd op gegevens die gedurende 35 jaar verzameld werden over 542 bavianen in het Amboseli Nationaal Park in Kenia.
Onderzoekers gaan er vaak vanuit dat een mannetje dat vriendelijker is voor bepaalde vrouwtjes, dat doet vanwege de reproductieve voordelen: om zijn nakomelingen beter te kunnen beschermen, onder meer tegen kindermoord door rivalen, of om zijn kansen te vergroten om met de vrouwtjes te kunnen paren. De nieuwe studie toont nu echter een bijkomend mogelijk voordeel aan: vrouwelijke vrienden kunnen hem helpen langer te leven.
Het is welbekend dat mensen die goede vrienden hebben, meer kans maken om lang te leven dan mensen zonder. Studie hebben zelfs aangetoond dat vriendschappen aanknopen en onderhouden even belangrijk kan zijn voor een lang leven als gewicht verliezen en voldoende lichaamsbeweging.
In de laatste tien jaar zijn er ook gelijkaardige patronen ontdekt bij dieren die gaan van apen en paarden tot dolfijnen en orka's. Het grootste deel van dat onderzoek was echter toegespitst op vrouwtjes, de mannetjes zijn tot nu toe meer een mysterie gebleven.
De reden daarvoor is dat bij de meeste sociale dieren de vrouwtjes over het algemeen hun hele leven doorbrengen in dezelfde groep, terwijl de mannetjes komen en gaan. Dat maakt dat de onderzoekers slechts een beperkt deel van het leven van de mannetjes te zien krijgen en bijvoorbeeld niet weten wanneer ze geboren zijn of hen uit het oog verliezen en niet weten hoe en wanneer ze aan hun einde komen.
"Het betekent dat er veel gaten zitten in onze kennis van het sociale leven van de mannetjes", zei Susan Alberts, de senior auteur van de nieuwe studie en het hoofd van de afdeling evolutionaire anthropologie aan de Duke University in Durham, Noord Carolina.
Bavianen bijna dagelijks gevolgd sinds 1971
Het onderzoeksteam gebruikte statistische technieken om het mortaliteitsrisico - de kans om te sterven - te berekenen voor elke leeftijd van de bavianen, aan de hand van schaarse gegevens, en onderzocht daarna of het verband tussen overleven en vriendschappen hetzelfde was voor mannelijke en vrouwelijke bavianen.
Sinds 1971 hebben onderzoekers individuele bavianen (Papio cynocephalus, gele bavianen) bijna dagelijks gevolgd in het zuiden van Kenia als onderdeel van het Amboseli Baboon Research Project. Ze noteerden met wie de bavianen sociaal omgingen en hoe het hen verging in de loop van hun leven.
Beste vrienden bij bavianen gaan uiteraard niet samen iets drinken, maar ze brengen samen tijd door met elkaar te vlooien - een geven en nemen waarbij ze dicht bij elkaar zitten en elkaars vacht strelen en onderzoeken, op zoek naar teken en andere parasieten. "Het is de manier waarop bavianen banden aanhalen en hun stress verminderen, en het helpt hen ook enigszins met hun lichaamshygiëne", zei Alberts.
Mannetjes besteden erg weinig tijd aan het vlooien van elkaar, maar ze doen dat wel met vrouwtjes, en niet alleen als de vrouwtjes vruchtbaar zijn.
Het team analyseerde de gegevens van 277 mannetjes en 265 vrouwtjes en schatte de sterkte in van de banden in de vriendenkring van elke baviaan door op te meten hoeveel tijd hij of zij doorbracht met het vlooien van zijn of haar dichtste vrienden.
Het team toonde voor het eerst bij wilde apen aan dat, weinig verrassend, beide geslachten baat hebben bij sterke sociale banden. Net zoals mensen, "leven mannelijke bavianen langer als ze sociaal verbonden zijn", zei Alberts.
Mannetjes die sterke vriendschapsbanden hadden met vrouwtjes, hadden 28 procent meer kans om hun volgende verjaardag te halen dan hun sociaal geïsoleerde tegenhangers.
Het team ontdekte dat de keerzijde van de vriendschaps-medaille, sociale isolatie, een grotere bedreiging kan zijn voor het overleven van de mannetjes dan de stress en de gevaren waaraan ze blootstaan als ze zich een weg naar boven vechten in de sociale rangorde van de groep. Anderzijds lijken mannetjes die voor hun leeftijd een hoge positie innemen in die sociale rangorde, dan weer een kortere levensverwachting te hebben.
Oorzakelijk verband?
Alberts zei dat er meer onderzoek nodig is om eventueel te bevestigen dat het verband tussen vriendschappen en levensverwachting bij de bavianen een oorzakelijk verband is. En als dat zo is, dan moet men uitzoeken op welke manier de vriendschapsbanden de lichamelijke gesteldheid beïnvloeden zodat ze een langere levenverwachting tot gevolg hebben.
Maar de onderzoekers zeggen dat hun werk in verband met het sociale gedrag van bavianen suggereert dat de kracht van vriendschappen diepe evolutionaire wortels kan hebben in de stamboom van de primaten, onze stamboom.
"Hoe krijgen vriendschappen vat op primaten zodat ze hun leven verlengen?", zei Alberts. "We weten het nog niet, het is een van de prachtigste black boxes in mijn leven."
De studie van Alberts en onderzoekers van de Johns Hopkins University in Baltimore, de University of Texas at San Antonio, de University of Notre Dame en de Syddansk Universitet in Odense is verschenen in Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. Dit artikel is gebaseerd op een persbericht van de Duke University.
