"Deze mensen zitten in permanente lockdown": "Pano" onderzoekt de steeds groeiende wachtlijsten in de gehandicaptenzorg
De Vlaamse regering trekt deze legislatuur 270 miljoen extra uit voor personen met een handicap. Toch zullen de wachtlijsten voor een persoonsvolgend budget, waarmee mensen met een beperking hulp kunnen betalen, de komende jaren met meer dan de helft toenemen. Vele duizenden mensen met een beperking en hun mantelzorgers krijgen geen enkel perspectief.
De volledige "Pano" is te bekijken op VRT NU.
Pano zocht enkele gezinnen op die al vele jaren wachten op de broodnodige ondersteuning voor hun ernstig gehandicapte kind. Ze houden zielsveel van hun kind en zorgen voor hen met hart en ziel, maar ze zijn overbelast, omdat ze al vele jaren veel meer zorg moeten opnemen dan ze eigenlijk aankunnen. Hun professionele leven, hun gezinsleven en hun sociale leven lijden eronder. En ook financieel moeten ze inboeten. Veel mantelzorgers zijn uitgeput en opgebrand.
Wie op een wachtlijst staat, zit eigenlijk permanent in een soort van lockdown, zeggen Frank en Ingrid, ouders van de 27-jarige Gillian die al 10 jaar op de wachtlijst staat. Tijdens de corona-lockdown vroeg de hele samenleving al na enkele weken perspectief. Mensen op de wachtlijst hebben daar volgens de overheid ook na vele jaren blijkbaar geen recht op. Niemand kan hen zeggen hoelang ze nog zullen moeten wachten. Frank noemt dat onbegrijpelijk en zelfs misdadig.
(Lees verder onder de video)
Sinds 2017 hebben personen met een handicap recht op een persoonsvolgend budget. Dat budget is afhankelijk van de zwaarte van hun handicap. Met dat budget kunnen ze zorg betalen: een plaats in een voorziening of hulp thuis. De procedure om een goedkeuring voor zo’n budget te krijgen is ingewikkeld en duurt gemiddeld al meer dan een half jaar. En wie een goedkeuring heeft, komt op een wachtlijst terecht. Het geld dat de Vlaamse regering uittrekt voor die persoonsvolgende budgetten is immers beperkt, veel te beperkt om alle mensen die er recht op hebben het budget ook daadwerkelijk uit te betalen.
Volgens de meest recente cijfers (31/12/2019) hebben 25.299 Vlaamse personen met een beperking een persoonsvolgend budget. Maar 15.978 mensen die er eveneens recht op hebben staan op de wachtlijst. Ze zijn ingedeeld in 3 prioriteitengroepen, afhankelijk van de dringendheid van hun zorgvraag. Prioriteit 1 heeft het meest dringend zorg nodig. Maar ook in die groep is de wachttijd momenteel al meer dan 3 jaar. In prioriteit 3 loopt de wachttijd op tot meer dan 19 jaar.
Ook bij de minderjarigen zijn er wachtlijsten. Zo hebben momenteel 1.038 Vlaamse kinderen met een beperking een persoonlijk assistentiebudget waarmee hun ouders thuishulp kunnen betalen. Maar meer dan 1.769 anderen die er ook recht op hebben staan op de wachtlijst.
Van de 270 miljoen die de Vlaamse regering deze legislatuur extra uittrekt, gaat het grootste deel (minstens 200 miljoen) naar mensen in noodsituaties : personen met een handicap wiens mantelzorgers plots overlijden bv. Ook minderjarigen die meerderjarig worden krijgen automatisch een budget zodat ze de hulp die ze hadden niet plots verliezen. Omdat bijna al het extra geld daarmee al op is, krimpen de wachtlijsten niet. Integendeel. Ze worden elk jaar langer. Mensen met een beperking die wel nog mantelzorgers hebben (meestal hun ouders) blijven op de wachtlijst staan. Mantelzorgers zoals Frank en Ingrid en Conny voelen zich genadeloos afgestraft omdat ze hun kinderen altijd zoveel mogelijk zelf hebben opgevangen. Zij moeten jaren wachten op hulp, ook al staat het water hen aan de lippen.
(Lees verder onder de video.)
Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap berekende vorig jaar dat er 1,6 miljard euro nodig is om de wachtlijsten bij meerder- en minderjarigen helemaal weg te werken. De Vlaamse regering trekt deze legislatuur slechts 270 miljoen uit (60 miljoen minder dan tijdens de vorige regeerperiode). Bovendien moet de sector ook nog eens 46 miljoen besparen. Het gevolg daarvan is dat de wachtlijst bij de volwassenen tegen 2024 met 55% zal groeien, van 15 978 wachtenden vandaag naar 24 862 wachtenden in 2024. De wachttijd in prioriteit 1, de mensen waarvan de overheid zelf zegt dat ze dringend hulp nodig hebben, zal oplopen tot minstens 5 jaar. Voor wie in prioriteit 2 of 3 werd ingedeeld is de situatie helemaal uitzichtloos.
Maatschappij-onwaardig noemt Frank, de vader van Gillian, dat. Geert, de papa van Janosch, vraagt zich af wat er zou gebeuren als de overheid de pensioenen op dezelfde manier zou financieren.
Nu corona ook in de Vlaamse begroting een diep gat geslagen heeft, maken onze gezinnen op de wachtlijst zich nog meer zorgen over de toekomst. Zal het wegwerken van de wachtlijsten in de gehandicaptenzorg nu helemaal de laatste prioriteit van de Vlaamse regering worden ? Of heeft het toegenomen respect voor zorgverleners tijdens de covid-crisis toch eindelijk het inzicht opgeleverd dat investeren in zorg levensnoodzakelijk is? Zijn ook mantelzorgers geen helden van de zorg ? Rita, mama van Barbara, is de excuses beu dat er voor de gehandicaptenzorg helaas niet genoeg geld is.
