Infectioloog Steven Callens: ‘De politieke moed was er niet’
De ziekenhuizen zijn veel beter voorbereid op een toestroom van coronapatiënten dan in maart, zegt infectioloog Steven Callens (UZ Gent), maar dat betekent niet dat de cijfers ineens pijlsnel omhoog mogen schieten. ‘Dit was een gemiste kans voor een goed framework.’
Volgens virologen lag het plan klaar. Er zou een ‘coronabarometer’ komen die werkt met kleurencodes om duidelijk aan te geven hoe ernstig de situatie in een bepaalde provincie is. Toch kon premier Sophie Wilmès (MR) gisteren op de Veiligheidsraad enkel aankondigen dat het nog enkele weken tijd zal vragen voor die barometer wordt uitgerold.
“Dat er nu geen systeem van kleurencodes is, is voor mij een enorm gemiste kans”, zegt Steven Callens, professor infectieziekten aan het UZ Gent. “Ook al waren ze het nog niet eens over alles, ze hadden dat nu al kunnen invoeren om dan later nog bij te sturen.
“Het is belangrijk om te weten wat er wanneer en waar moet gebeuren en hoelang we die inspanningen moeten volhouden. Dat geeft perspectief. Nu is de politieke moed er niet geweest om duidelijk te maken dat de cijfers de verkeerde kant opgaan.
“Ik hoorde ook de commentaar van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) dat zo’n framework eerst moet afgestemd worden op de bestaande overeenkomsten met de sectoren. Maar het zou eigenlijk omgekeerd moeten zijn. Je maakt een nationaal framework dat iedereen moet volgen en dan pas je de sectorovereenkomsten daaraan aan. Dat lijkt me toch veel logischer?”
De maatregelen voelen nu aan als een versoepeling, terwijl de virologen op basis van de stijgende cijfers zeggen dat het daar echt de moment niet voor is. Maakt u zich zorgen?
Steven Callens: “Laat ons zeggen dat ik de cijfers ook goed in de gaten houd. Natuurlijk heb ik liever dat ze dalen, maar we kunnen het virus in de ziekenhuizen beter aan dan enkele maanden geleden. We zagen al twee weken dat het aantal ziekenhuisopnames weer zou stijgen en we hebben er hier in het UZ Gent dan ook al op geanticipeerd. De plannen zijn klaar om bij een eventuele nieuwe toestroom van patiënten snel op te schalen.”
In België zijn nu zo’n 500 bedden ingenomen door coronapatiënten. Hoe zwaar weegt dat op de ziekenhuizen?
“Ik denk dat elk ziekenhuis zijn werking wel wat verstoord ziet door covid. Maar wat we ook hebben gezien tijdens de opflakkering in augustus, is dat veel ziekenhuizen zich snel hebben kunnen aanpassen door gewone afdelingen om te zetten in covidafdelingen, zonder dat andere zorg in het gedrang is gekomen.
“Ik beschik niet over individuele cijfers van de ziekenhuizen, maar ik heb nog geen signalen gekregen dat er nu al een in de problemen is gekomen.
“Ook omdat onze kennis van het virus natuurlijk sterk is toegenomen, merk ik nu dat er minder druk is dan in maart. Op de afdeling intensieve zorg weet het zorgpersoneel bijvoorbeeld beter hoe het de patiënten moet beademen. Ze dienen ook meer medicatie tegen het stollen van het bloed toe, omdat ze weten dat covidpatiënten makkelijker bloedklonters kunnen krijgen.
“Maar dat wil ook weer niet zeggen dat de cijfers te veel mogen stijgen. We hadden daarom een framework nodig, zodat mensen weten aan welke maatregelen ze zich moeten houden en ook ziekenhuizen beter kunnen inschatten waar ze aan toe zijn.”
Die barometer komt er nu pas over enkele weken en zal vooral rekening houden met de ziekenhuisopnames. Is dat inderdaad de belangrijkste parameter voor de epidemie?
“Daar is veel discussie over. Sommigen kijken vooral naar het aantal besmettingen, anderen naar de positiviteitsgraad van de testen of naar de ziekenhuisopnames. Wel, het is eigenlijk het geheel daarvan. Als het virus te sterk circuleert in de gemeenschap, hangt het er nog van af of de ziekenhuisopnames omhoog gaan schieten. Als er alleen twintigers geïnfecteerd worden, dan gaan die over twee weken niet in het ziekenhuis liggen. Maar als je ziet dat het vooral circuleert bij senioren, dan moeten de ziekenhuizen zich wel goed voorbereiden.
“Het gekke is dat die plannen nu allemaal op de achtergrond gemaakt worden. Er zijn talloze epidemiologen die zich met die cijfers bezighouden. En er wordt druk gecommuniceerd met onder andere de crisiscellen van gemeentes om maatregelen te nemen. Dit was ook een kans om al dat werk, dat op de achtergrond gebeurt, toonbaar te maken in één groot plan.”
Wat vindt u van de andere wijzigingen die de Veiligheidsraad heeft doorgevoerd? Was het een goed idee om de verplichte quarantaine voor wie terugkeert uit een rode zone of een hoogrisicocontact heeft gehad, te beperken tot een week?
“Welja, ik ben het er zeker mee eens dat men de quarantaine nu terugbrengt tot zeven dagen. Je kan serieus betwijfelen of mensen zich echt twee weken willen opsluiten. Als je de termijn op twee weken legt, dan zal je de verspreiding van het virus in theorie veel beter kunnen tegenhouden. Maar in de praktijk gaan mensen de quarantaine dan veel minder navolgen. Dus uiteindelijk bereik je hier evenveel mee.
“Voorts vind ik het ook goed dat nu één test volstaat in plaats van twee. Die test moet nu gebeuren op de vijfde dag van de quarantaine. Uiteindelijk kan je zo het hele systeem veel eenvoudiger maken en makkelijker om na te leven. Er kwamen al signalen dat huisartsen in de eerste lijn overspoeld werden door de grote hoeveelheid administratie die met de testen gepaard gaat.”