Hoe jonge gezonde mensen zwaar ziek kunnen worden door corona: “Genetisch defect of foute antilichamen”

“Er is veel berichtgeving geweest over jonge mensen die door corona toch zwaar ziek zijn geworden”, zegt kinderimmunologe Filomeen Haerynck (UZ Gent/UGent), die de Belgische inbreng voor het onderzoek heeft gecoördineerd, aan De Morgen. “De ene dag zijn ze nog aan het sporten, de volgende dag liggen ze op intensieve. Ook al is er van risicofactoren zoals obesitas bij hen dus geen sprake.” 

Het prestigieuze wetenschappelijke magazine Science heeft nu twee studies gepubliceerd die ons begrip van het coronavirus op dat vlak serieus bijstellen. Wetenschappers van over de hele wereld hebben zes maanden gewerkt aan de onderzoeken om dieper in te gaan op genetische of immunologische aspecten van Covid-19. Die kunnen voor een stuk verklaren waarom de ene persoon nauwelijks symptomen krijgt van het virus en de andere eraan ten onder gaat.

Voor artsen is een link met een stoornis in het immuunsysteem, dat wordt gecodeerd door het genetisch materiaal, dan snel gelegd. De twee internationale onderzoeken hebben er nu ook bewijs voor geleverd. Een studie heeft een genetische analyse gemaakt van bloedstalen bij 659 Covid 19-patiënten die in het ziekenhuis waren beland met een levensbedreigende longontsteking. Het andere onderzoek behandelde het immuunsysteem. 

Uit de twee studies samen concluderen wetenschappers nu dat er bij bijna 15 procent van de ‘gezonde’ mensen  geen interferon type I wordt aangemaakt. “Dat zijn eiwitten die een belangrijke rol spelen in de verdediging van het lichaam tegen virussen”, zegt Haerynck. “Zij zorgen er namelijk voor dat de viruscellen zich niet meer kunnen vermenigvuldigen. Ook als mensen een andere infectie oplopen, zoals de seizoensgriep of hepatitis, schieten die type I-interferonen massaal in actie.”

Er lijken nu twee verklaringen te zijn voor waarom sommige mensen dus geen interferonen type I in hun lichaam hebben zitten. Uit het genetische onderzoek is gebleken dat zo’n 3,5 procent van de patiënten een genetische afwijking hebben. Bij hen zit er een fout in een van de 13 genen die de productie van type I-interferonen regelen. 

Daarnaast hebben de onderzoekers in de immunologische studie ook ontdekt dat het eigen afweersysteem die interferonen soms gaat vernietigen. Die studie is uitgevoerd bij bijna 1.000 patiënten tussen 15 en 87 jaar met levensbedreigende corona en toont dat meer dan een op de tien antilichamen heeft die de interferonen gaan uitschakelen. 

Heel opmerkelijk is ook dat de meesten onder hen mannen zijn. “We vermoeden dat de aanmaak van deze foute antilichamen gelinkt is aan het X-chromosoom”, zegt Haerynck. “Maar daar is meer onderzoek voor nodig.” 

Het goede nieuws is dat deze inzichten ook deuren openen naar nieuwe behandelingen van het coronavirus. Een therapie waarbij het type I-interferon in het bloed wordt gebracht, bestaat al voor patiënten met chronische hepatitis B of C. 

“Dat is inderdaad hoopgevend", zegt Haerynck. “Het komt er nu op aan om deze inzichten verder te verwerken in klinische proeven met de type I-interferontherapie. Een andere behandeling, waarbij schadelijke antilichamen uit het bloed worden gehaald, is er ook al, maar is nog nooit gebruikt tegen corona. Ten slotte moeten we verder onderzoeken hoe we patiënten op deze zaken kunnen testen.”