Terwijl de universiteiten preken vanuit hun ivoren toren, brokkelt die langzaam af

Met veel bravoure verkondigden rectoren aller landen tijdens de zomervakanties dat ze er alles aan gingen doen het komend academiejaar zo goed mogelijk in te delen, zoveel mogelijk studenten een on-campuservaring te schenken en van onlineonderwijs niet het nieuwe normaal te maken.

Vorige week schakelden alle universiteiten, met uitzondering van de KUL, op de valreep nog om naar code oranje. De stand van zaken vandaag, in de eerste week van het nieuwe academiejaar? Pijnlijke onzekerheid, slechte voorbereiding, falende onlinesystemen en studenten die nu al onvrijwillig uit de boot vallen. 

Men zou toch mogen verwachten dat universiteiten van de laatste maanden gebruik hebben gemaakt om verschillende scenario’s voor te bereiden, deze te testen en simuleren, en zich ten volle zouden inzetten om alles zo vlot mogelijk te laten verlopen.

Dit is immers in hun eigen voordeel evenzeer als dat van de studenten. Van de centra van de intelligentsia zou verwacht mogen worden dat ze in staat zijn om oplossingen uit te denken en een structuur op te zetten die het hoger onderwijs de komende maanden op niveau kan blijven houden.

Wat echter de realiteit is, is een totaal gebrek aan communicatie en gevoel van de universiteiten naar de studenten toe. Het onlinelessysteem van de UGent faalt de eerste dag van het academiejaar, de administratie van de VUB loopt nu reeds achter en mijn eigen alma mater (nvdr. UAntwerpen) slaagt er niet in om ingrijpende veranderingen met betrekking tot masterproeven tijdig te communiceren, studenten enig perspectief te geven op hoe bepaalde lessen gaan verlopen dit semester of studenten tijdig in te schrijven. Studentenraden kunnen hier publiekelijk tegenin gaan, maar moeten voorzichtig zijn zich niet te hard te verbranden. 

Ik ben niet langer voorzichtig met mijn woorden. Ik kan er als student(envertegenwoordiger) niet bij hoe universiteiten hier zulke steken laten vallen. Hoe ze hun onderwijzende rol zo laten verwateren. Als universiteiten niet opletten met hoe ze hun toekomende generatiestudenten behandelen, zal er een intellectueel gat geslagen worden in onze maatschappij.

Ik adviseer universiteiten een duidelijk oog te houden op de (potentiële) uitval dit jaar. Voorkomen dat studenten gedemotiveerd geraken, met alle (ernstige) gevolgen vandien, zou een prioriteit moeten zijn. Kwetsbare studenten, die gelukkig steeds vaker de weg naar het hoger onderwijs vinden, zullen onevenredig hard geraakt worden door deze ondoordachte omschakeling, het gebrek aan langetermijnperspectief en de onvermijdbare lagere kwaliteit van onlineonderwijs.

Dit wordt nog eens versterkt door het feit dat veel kwetsbare studenten misschien niet eens altijd de mogelijkheid hebben ten volle gebruik te kunnen maken van dit afstandsonderwijs. 

Ik zeg dit omdat ik er niet langer van overtuigd ben of universiteiten er nog toe in staat zijn om de juiste prioriteiten te stellen. Ik dacht dat ze geleerd hadden van de snelle omschakeling gedurende vorig academiejaar. Want daar zijn ook fouten gemaakt.

In juni stonden sommige universiteiten een afwezigheid op examens toe vanuit religieuze reden, maar niet als studenten aantoonbaar ziek waren. In tijden van een gezondheidscrisis waren dit funeste beslissingen, die onder druk gelukkig snel zijn aangepast. Maar ik ben niet langer overtuigd dat ze daar effectief van geleerd hebben. Ondanks de tijd en het voortschrijdend inzicht vrees ik dat ze in dezelfde val zullen trappen. Of dit onkunde, onmacht, of oprechte faling is, valt moeilijk te achterhalen. Wat echter wel gezegd kan worden, is dat het ronduit schandalig is. 

Als laatste denk ik dat deze faling ook nog iets anders kan indiceren. Misschien is het stilaan tijd dat we moeten afstappen van het quasi overheidsmonopolie op ons hoger onderwijs. Als de publieke sector, ondanks de torenhoge financiering die hij het onderwijs toeschuift, niet meer kan voorzien in tijdig en kwalitatief onderwijs voor studenten in het hoger onderwijs, dan dient ze dit misschien over de hele lijn niet meer te doen. 

Tot slot, een open boodschap aan alle rectoren. Wees duidelijk en durf risico’s te nemen. Vertrouw op de verantwoordelijkheid en goede wil van de studenten. Bied on-campus testing en temperatuurmetingen aan, desnoods reeds in code geel. Vul in geval van tijdelijke personeelstekorten deze aan met jobstudenten op de inschrijvingsdiensten. Wees de rectoren die ons onderwijs met ontbloot zwaard verdedigen en niet zij die het samen ter aarde dragen.

"Sapere aude" en onthoud "rector illiteratus quasi asinus coronatus est". Mocht ik nu doen zoals de rectoraten, zou ik dat vanuit mijn ivoren toren niet vertalen. Maar ik wil dat iedereen mij verstaat: “durf te weten”, en “een ongeletterde rector is als een gekroonde ezel”.