Jan Decleir vertelt verhaal van Franse seriemoordenaar: wie was Landru, die zeker 11 mensen deed verdwijnen in z'n oven?

Een goed scenario staat of valt met een straf hoofdpersonage. Dat verklaart meteen de fascinatie voor zangers, schrijvers, filmmakers en theaterregisseurs voor Henri-Désiré Landru, bijgenaamd de "Blauwbaard van Gambois". Zijn rechtszaak in de winter van 1921 wordt minutieus beschreven door de media. Beroemde Fransen, zoals de schrijfster Colette, wonen de zittingen bij. Een seriemoordenaar die de lichamen van z'n slachtoffers verbrandt in een keukenoven, waardoor er amper bewijsmateriaal overblijft: het spreekt tot de verbeelding. 

Landru is geen eenzaat. Hij heeft een vrouw en kinderen wanneer hij aan het begin van de Eerste Wereldoorlog besluit om zich via contactadvertenties voor te doen als rijke weduwnaar, op zoek naar een eenzame weduwe. 283 vrouwen reageren op deze advertentie. Het is onduidelijk met hoeveel van deze weduwen Landru precies contact opneemt, maar het staat vast dat hij met tientallen vrouwen correspondeert en met enkelen een (korte) relatie begint. Uit winstbejag, is de algemene teneur.

Henri-Désiré Landru lokt hen naar huizen die hij voor de gelegenheid huurt, eerst in Vernouillet en later in Gambais, even buiten Parijs. Het is die laatste woning die hem de bijnaam "Blauwbaard van Gambais" zal opleveren. Landru volgt een vast stramien: hij koopt 2 treintickets, een enkele rit voor mevrouw en een retourticket voor zichzelf. Wat er zich vervolgens in de huizen afspeelt is nog altijd onzeker. Vermoedelijk hakt hij z'n slachtoffers eerst in stukken, waarna hij de lichaamsdelen verbrandt in de keukenoven.

Lees verder onder de foto met het bewijsmateriaal. De oven uit Gambais, getoond tijdens het proces in 1921.

De rechtszaal in 1921 lijkt af en toe wel een theater, zo vertelt Brechtje Louwaard die het stuk "Landru" maakt, samen met Tristan Versteven en Jan Decleir: "Heel Parijs zit in de zaal in Versailles. Er zijn acteurs en schrijvers aanwezig en Landru voert echt een show op. Hij maakt grappen en geeft antwoorden die je koude rillingen bezorgen."

Landru zelf blijft ontkennen. Het moeilijke aan de zaak is de bewijslast. De as in de oven bevat wel menselijke resten, maar sporenonderzoek is 100 jaar geleden nog niet zo ver gevorderd als vandaag. "Toon mij de lijken", is de mantra van Landru tijdens het proces.

De enige lichamen die teruggevonden worden zijn de gewurgde hondjes van een van de verdwenen slachtoffers. Die hondjes liggen begraven in de tuin van Landru. Op de vraag van de onderzoekers waarom hij die honden heeft gewurgd antwoordt hij laconiek: "Laten we alstublieft geen onnodig drama toevoegen aan dit verhaal."

Lees verder onder deze foto van Landru, genomen tijdens het proces.

"Er wordt af en toe gelachen tijdens het proces, maar het is tegelijkertijd vreselijk pijnlijk. Er zitten ook nabestaanden in de rechtszaal", vertelt Louwaard. "Nu is het lang genoeg geleden om er mee te kunnen lachen. De gebeurtenissen zijn natuurlijk niet humoristisch, die zijn gewoon verschrikkelijk. Maar we durven wel het komische te belichten in onze voorstelling."

"We proberen te begrijpen wat een mens kan drijven tot zulke daden. En we zoeken ook naar de motieven van de slachtoffers. Hoe heeft hij hun kop zo zot kunnen maken? We zijn gelukkig geen rechter, advocaat of psycholoog. Als theatermaker kunnen we gewoon kijken, analyseren en nuanceren. Daar ben ik in dit geval heel blij mee."

Het precieze aantal slachtoffers blijft onduidelijk. Henri-Désiré Landru wordt uiteindelijk schuldig bevonden aan de dood van elf personen en veroordeeld tot de guillotine. Op 25 februari 1922 wordt dat vonnis uitgevoerd en overlijdt Landru in de gevangenis van Versailles.

Een gruwelijk detail in dit verhaal is het hoofd van Landru. Dat belandt na verschillende omzwervingen in de Verenigde Staten en zou nu worden tentoongesteld in het "Museum of death", een macaber museum dat memorabilia toont van seriemoordenaars.

Niet alleen in Frankrijk, ook in de rest van Europa wordt de zaak Landru breed uitgesmeerd. Er verschijnen al snel spotprenten en er worden volksliedjes geschreven, die ook vandaag in Frankrijk nog gekend zijn. Een jaar na de executie verschijnt er al een eerste roman in Oostenrijk ("Der Frauenmörder" van Hugo Bettauer), en in 1923 volgt een eerste van vele verfilmingen.

Bekijk hieronder de trailer van de film "Monsieur Verdoux" uit 1947, met Charlie Chaplin in de hoofdrol:

Zelfs Charlie Chaplin baseert zich op de zaak voor z'n film "Monsieur Verdoux". Hij kruipt zelf in de huid van een man die vrouwen verleidt en ze daarna vermoordt. "A comedy of murder", luidt de ondertitel. De film werd in 1948 genomineerd voor de Oscars, Chaplin maakte kans op een Academy Award voor beste originele scenario.

Nu is er dus opnieuw een voorstelling over het proces, met Jan Decleir als verteller. Decleir, die het idee een paar maanden geleden kreeg, leerde het verhaal van de seriemoordenaar beter kennen dankzij "Landru", de verfilming van Claude Chabrol uit 1963. Datzelfde jaar bracht Charles Trenet ook een nummer uit dat het verhaal vertelt, u kunt het hieronder beluisteren. Het theaterconcert "Landru" speelt nog tot eind oktober in verschillende culturele centra.