Nieuw psychiatrisch verslag over Marc Dutroux: ‘Hij lijkt ijzersterk in zijn plan te geloven’

“Zelfs hier in de gevangenis word ik uitgebuit. Ik doe het werk van twee om de binnenkoer te poetsen en ik krijg maar de helft uitbetaald. Ik weet niet of u zich realiseert wat er met mijn kinderen, mijn vrouw en de slachtoffers is gebeurd.”

Hij voegt eraan toe: “De Belgische staat behandelt mij als nog minder dan een Jood in de concentratiekampen. Ik schaam mij om Belg te zijn.”

Soms spreekt hij over zichzelf in derde persoon: “Het probleem met Marc Dutroux is dat hij te veel weet.”

‘Seksueel sadisme’

De laatste momentopname was een in de gevangenis van Nijvel gemaakt filmpje, in mei van dit jaar in Telefacts. Je zag Marc Dutroux, 63 inmiddels, met een enorme grijze baard. “Het is niet het in de gevangenis zitten dat het ergste is”, zei hij. “Het ergste is om ergens onterecht voor op te draaien.”

Het klonk alsof hij de sympathie trachtte te winnen van medegedetineerden die in 1996 nog niet of nog maar net waren geboren. De opnamen leken ook de plannen van zijn advocaat, Bruno Dayez, te doorkruisen. Dayez ijvert sinds 2017 voor de voorwaardelijke vrijlating van Belgiës bekendste seriedoder. De advocaat boekte in oktober een eerste succesje toen de Brusselse strafuitvoeringsrechtbank (SURB) een nieuw college van psychiatrische experts aanstelde. Op zijn assisenproces werd Dutroux beoordeeld als een ongeneeslijke kernpsychopaat. “Zeggen dat iemand ‘eens psychopaat altijd psychopaat’ is, is te makkelijk”, zei Dayez eind vorig jaar. “In het belang van alle partijen heeft de SURB gevraagd de expertise te actualiseren. Iedereen zal dan bij zijn zinnen moeten komen.”

Zo ver is het nu. Het rapport is klaar, De Morgen kreeg de belangrijkste bevindingen in handen. En die laten weinig ruimte voor interpretatie: “Ondanks de weerleggingen van betrokkene van de diagnose blijven de experts erbij dat de heer Dutroux blijk geeft van een parafilie (seksuele afwijking, DDC) van het type seksueel sadisme (...) De heer Dutroux vormt een aanzienlijk risico op herhaling van ernstige inbreuken. Dit is een risico dat niet afneemt.”

De experts voerden meerdere gesprekken met Dutroux en zien in hem “een psychopathisch profiel, met inflatie, kilheid en desinteresse in anderen”. Het college bestond uit psychiaters Johan Kalonji, Samuel Leistedt en Pierre Oswald. Tijdens het onderzoek werd het uitgebreid met de Luikse expert psychopathologie Jérôme Englebert.

Sabine en Laetitia

Vooraf spraken nabestaanden van slachtoffers de vrees uit dat Dutroux, zoals na zijn eerste veroordeling in 1989, de experts om de vinger zou winden. Maar dat is helemaal niet de teneur van het rapport. Dutroux wordt beschreven als iemand die “onuitputtelijk” blijft doorratelen over zijn zaak: “Hij presenteert talrijke documenten, en is heel omstandig omtrent de feiten en vooral de interpretatie die hij eraan geeft. Het is soms moeilijk om hem te volgen, ongestructureerd als hij is, en met een chronologisch ge-hak-op-de-tak.”

Marc Dutroux, zo lijkt het, is na 24 jaar isolement een obsessie geworden voor zichzelf: “De heer Dutroux legt uit dat zijn zaak een echte staatsgreep is. Hij spreekt over het schandaal van de eeuw, of eerder het millennium. Hij ontkent dat hij een gewelddadig persoon is.” De experts citeren Dutroux, die argumenteert: “Het is me zelfs nooit gelukt om een kip te doden. In het verleden moest ik hiervoor mijn buurman bellen.”

Marc Dutroux kreeg in 2004 levenslang voor de ontvoering van Julie Lejeune (8) en Mélissa Russo (8) op 24 juni 1995 in Grâce-Hollogne, van An Marchal (18) en Eefje Lambrecks (17) op 22 augustus 1995 in Oostende, van Sabine Dardenne (12) op 28 mei 1996 in Kain en van Laetitia Delhez (14) op 9 augustus 1996 in Bertrix. Sabine en Laetitia werden op 15 augustus 1996 bevrijd uit een kooi onder zijn woning in Marcinelle. De lichamen van de vier andere meisjes en Dutrouxs ex-kompaan Bernard Weinstein werden opgegraven rond zijn woningen in Sars-la-Buissière en Jumet.

Tijdens het proces getuigden Sabine en Laetitia hoe Dutroux hen had wijsgemaakt dat hij hen gevangen hield om hen te beschermen tegen veel gewelddadiger leden van een misdaadorganisatie. 24 jaar later lijkt hij weer in die waanvoorstelling te leven. “Hij legt ons uit dat hij altijd de positie heeft ingenomen van beschermer, eerder dan van beul”, aldus de experts. “Hij bekent de ontvoering, de opsluiting en de verkrachting van Laetitia Delhez, maar beweert dat zij ermee instemde en hij haar nooit dwong. Hetzelfde geldt voor Sabine Dardenne.”

‘Hoge ambtenaren’

Op het proces waren speurders het met elkaar oneens over de exacte locatie waar Julie en Mélissa werden ontvoerd. Volgens de politieman die met een speurhond een geurspoor volgde, was dat onder de brug van de E42 waar de kinderen vaak naar automobilisten gingen zwaaien. Volgens onderzoeksrechter Langlois was het op een landweg, iets verder. Dutroux speelde hier tijdens de gesprekken met de psychiaters gretig op in. Ze citeren hem als volgt: “Wat zou ik moeten bekennen?! Dat ik kinderen heb vermoord? Dat ik ze heb verkracht? Kijk naar de ontvoering van Julie en Mélissa. Ze hebben niets, absoluut niets tegen mij. Dat is niet niks, hè! Het is levenslang! Hoe zit dat met het vermoeden van onschuld? Huh?”

Het lijkt er sterk op dat het eindrapport voorgoed een punt zet achter de vooral in Franstalig België levende discussie of Dutroux ooit kan vrijkomen. De man zelf lijkt de voornaamste stoorzender te zijn voor zijn advocaat. Iets als een reclasseringsplan, dat zou moeten voorzien in een baan en een adres, heeft hij niet. Het rapport: “In plaats van een reclasseringsplan voor te leggen, legde de heer Dutroux uit dat het voor hem vooral belangrijk is om de waarheid aan het licht te brengen en voor het hele koninkrijk de ins en de outs van de zaak-Dutroux bloot te leggen: ‘Ik wil er een zootje van maken.’”

In een bijlage aan het rapport preciseert Jérôme Englebert: “Het lijkt erop dat hij zichzelf nooit positioneert als dader, en in het beste geval als een agent die wordt geleid door een dader die altijd iemand anders is. Een dergelijke radicale afwijzing van elke vorm van verantwoordelijkheid stelt de mogelijkheid van een therapeutische actie dwingend ter discussie. Wat zijn toekomst betreft is de logica van betrokkene helder. Hij wenst geen enkele vorm van vrijlating te bekomen, maar eist de heropening van zijn proces, wat naar zijn mening onvermijdelijk zal leiden tot vrijspraak. Waarna hij via de grote poort zal vrijkomen. Hij lijkt ijzersterk in dat plan te geloven.”

Andere advocaat?

Marc Dutroux wordt beschouwd als de meest gehate gedetineerde van het land. Zelf lijkt hij zich daar niet van bewust te zijn. Hij zegt: “Ik praat met de bewakers als met vrienden, noem ze bij hun voornaam. Onlangs heb ik een vrouwelijke cipier laten zien hoe je een deur sluit die moeilijk te sluiten is.”

Niet alleen lijkt Dutroux geen enkele belangstelling te hebben voor een vrijlating, hij wil volgens de psychiaters ook graag een andere advocaat. Hij denkt daarbij aan de Française Sylvie Noachovitch. Zij was de advocate van Omar Raddad, die begin jaren 90 ten onrechte werd veroordeeld voor moord, en vooral bekend is vanwege de film Omar m’a tuer uit 2011. Mocht dit niet lukken, dan denkt Dutroux aan Éric Dupond-Moretti. Hij is de actuele Franse minister van Justitie.

Advocaat Bruno Dayez wenst niet te reageren op de conclusies van de experts. “De SURB geeft ons tijd tot 6 oktober om te repliceren op hun bevindingen. Daarvoor geef ik geen commentaar.”