Scholen vrezen klassen zonder leerkracht door corona: ‘Straks moet ik als directrice zelf les gaan geven’

“Ik hou mijn hart vast voor de winter.” Lieve Mallisse (56), halftijds directrice van basisschool De Ginste in Oostrozebeke en halftijds coördinerend directrice van de scholengemeenschap Mandel-Leie, heeft de voorbije vijf jaar niet anders geweten dan dat het krabben is om vervanging te vinden als leerkrachten uitvallen. Maar dit schooljaar is het nog moeilijker dan anders en daar heeft corona alles mee te maken.

Zeker nu de verplichte quarantaine bij een coronatest na contact met een positieve persoon teruggebracht is van veertien naar zeven dagen. Die maatregel heeft grote gevolgen voor scholen: bij afwezigheden vanaf tien dagen kan er een interimmer aangesteld worden op kosten van de Vlaamse overheid. Kortere vervangingen moeten de scholen zelf voorzien, met behulp van een potje middelen dat ze ieder jaar toegewezen krijgen op basis van het aantal leerlingen.

Maar dat potje is sowieso al zelden tot nooit toereikend om het het hele schooljaar uit te zingen, getuigen directeurs. Vlaams Parlementslid Loes Vandromme (CD&V), ook schepen van Onderwijs in Poperinge, vroeg bij scholen in haar regio de cijfers op: in sommige scholen is de helft van het vervangingsbudget na minder dan een maand al op. Verontrustend, vindt zij. “ Zeker omdat we er alles aan moeten doen om de scholen open te houden, nu duidelijk is wat de impact is van de lockdown op onze leerlingen.”

Echte gaten

Dat laatste is ook de grote bezorgdheid van Marc Sabbe (56), directeur van de Putse Knipoog, een school met meer dan 540 leerlingen in Kapellen. “Van elk leerjaar hebben wij drie klassen met gemiddeld 19,5 leerlingen. In geval van nood kan ik een klas opsplitsen en verdelen over de twee andere of een van mijn drie zorgleerkrachten voor de klas zetten.” Maar, zegt hij ook: dat is een theoretische oplossing waar hij in de praktijk nooit voor kiest, omdat ze ten koste gaat van de kwaliteit van het onderwijs. “Die zorgleerkrachten kunnen dan niet bezig zijn met de leerlingen die hun hulp het hardst nodig hebben. Zeker nu de achterstand door corona al zo is opgelopen. En probeer ook maar eens te differentiëren in je klas wanneer je dertig leerlingen hebt waarvan de helft de jouwe niet zijn. Dat is onmogelijk.”

Op kleinere scholen, zoals die van de Lieve Mallisse, dreigen echte gaten te vallen. “Ieder jaar leg ik een wervingsreserve aan van pas afgestudeerde leerkrachten uit de regio voor het nieuwe schooljaar. Ik had op 1 september een poule van enkele tientallen leerkrachten geselecteerd op wie ik een beroep zou kunnen doen als ik nood heb aan vervanging. Het schooljaar is drie weken oud en daar schiet er nog maar eentje van over: al de rest heeft intussen een vaste aanstelling gekregen elders. Zo groot is het tekort.”

Hoe ze haar zieke leerkrachten dan gaat vervangen? Het wordt nog meer dan anders roeien met de beperkte riemen die ze heeft, zegt Mallisse. “Wij hebben van iedere jaargang maar één klasje. Klassen samenzetten is dus geen optie, of toch niet voor meer dan een dag. Ik hou er rekening mee dat ik straks zelf weer voor de klas moet gaan staan. Een school uit onze scholengemeenschap doet zelfs al jaren een beroep op een gepensioneerde leerkracht om in te springen, zo moeilijk is het om vervanging te vinden.”

Bluts met buil

Raymonda Verdyck, afgevaardigd bestuurder van het Gemeenschapsonderwijs (GO!), krijgt de signalen ook. Zij stelt vast dat scholen waar men aan teamteaching doet, waarbij er meerdere leerkrachten voor een klas staan, een korte afwezigheid makkelijker kunnen opvangen. “Maar bovenal moet er een structurele oplossing komen voor het nijpende lerarentekort”, zegt ze. “Wij zijn al zeer lang vragende partij om het loopbaandebat grondig te voeren. Dit gaat zowel over het aantrekkelijker maken van de job als over de flexibelere invulling van de verdere loopbaan.”

Een boodschap aan het adres van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA).  Loes Vandromme voegt daar nog een verzoek aan toe: ze vraagt dat het systeem om interim-leerkrachten aan te stellen flexibeler gemaakt wordt en dat scholen al vanaf zeven dagen afwezigheid een volwaardige vervanger kunnen aannemen in plaats van vanaf tien dagen, om te vermijden dat er ingeboet wordt op de kwaliteit van het onderwijs.

Is dat ook een optie? Op die vraag wil Weyts niet antwoorden. “Bestaande regelingen aanpassen doe ik niet via de krant. We hebben een wekelijks overleg met de onderwijspartners om dat soort dingen te bespreken”, laat hij via zijn woordvoerder weten. 

De impact van de verkorte quarantaine op de kwaliteit van het onderwijs nuanceert de minister. “Gezien het lerarentekort en het feit dat je nieuwe leerkrachten moeilijk snel kunt laten inlopen, is de halvering van de quarantaine net een goede zaak”, meent Weyts. “Je moet een beetje de bluts met de buil nemen, maar het positieve effect van die halvering is mijns inziens altijd groter dan het negatieve effect dat je niet altijd snel een vervanger kan aannemen. Leerlingen én leerkrachten zullen minder school moeten missen.”