‘Mocht koning Filip een dier zijn, Gaia had allang aan het koninklijk paleis betoogd’

“Wat koning Filip als kind heeft meegemaakt, noemen we in 2020 emotionele verwaarlozing”, zegt de bekende kinderpsychiater Peter Adriaenssens maandagavond in de tweede aflevering van de Canvas-reeks Filip van België. De lange weg naar de troon. In de eerste episode werd al ingezoomd op het feit dat Filips ouders Albert en Paola vooral met hun eigen affaires bezig waren. Zelfs op kerstavond werden Filip, Astrid en Laurent achtergelaten op kasteel Belvédère, waarna een bediende hen mee naar huis nam om toch wat kerstgevoel met hen te delen.

“Ik las op de website van De Morgen een interview met graaf Etienne Davignon (DM 26/09) waarin hij zegt dat Albert en Paola nooit iets gedaan hebben voor koning Filip”, zegt Jan Van den Berghe, die ook aan het woord komt in de docureeks. “Dat is een understatement.” De royaltywatcher is lang een groot criticus geweest van de huidige vorst. “Het is ongelofelijk hoe Filip van een absolute sukkel uitgegroeid is tot een acceptabele vorst. Ik zou dat zelfs een mirakel durven te noemen.”

Die ‘absolute sukkel’ had het als kleine jongen niet gemakkelijk. Zo sprak royaltywatcher Mario Danneels met een leerkracht bij wie Filip als zesjarige geregeld in het weekend verbleef. “Hij hing letterlijk aan de rok van de leerkracht. Hij wilde daar blijven. Hij wilde niet terug naar het kasteel.”

De kleine Filip wist maar al te goed wat hij daar zou vinden: twee ouders die elkaar meden als de pest. En als ze elkaar toch toevallig op de trap troffen, volgde iedere keer geroep en getier. “Men wist toen al dat de kinderen aan hun lot werden overgelaten”, zegt Van den Berghe, “maar men gaf Albert en Paola in de jaren 70 geregeld de mogelijkheid om de schijn hoog te houden, bijvoorbeeld door de RTBF uit te nodigen voor een reportage op het paleis.”

Kindermishandeling

Volgens Van de Berghe zou het tien jaar geleden ondenkbaar zijn geweest dat we spreken over Filips jeugd zoals we dat nu doen. “Maar ik kan je zeggen: mocht koning Filip een dier zijn geweest, Gaia had allang aan het koninklijk paleis betoogd.” Hij vindt de term ‘emotionele verwaarlozing’ die Peter Adriaenssens gebruikt, zeker niet overdreven.

“Emotionele verwaarlozing is een vorm van kindermishandeling”, zegt Adriaenssens bij VRT NWS. “Het is ook de vorm van kindermishandeling die het vaakst voorkomt, maar waar we het minst over praten. Ik vind het belangrijk dat we dat benoemen, los van de persoon, want het verklaart veel.”

Wat Filip heeft meegemaakt, beleven veel kinderen volgens de kinderpsychiater. De houterige, ongemakkelijke en erbarmelijke indruk die hij jarenlang maakte, is wellicht voor een deel te verklaren door zijn jeugd. Filip heeft zich, net als veel kinderen, waarschijnlijk nooit veilig gevoeld. 

“Ze denken veel, maar zeggen niet veel over wat ze denken. Ze ontwikkelen een vermijdende stijl. Je hebt geleerd dat mensen die je zouden moeten liefhebben afwezig zijn, dus je wordt wantrouwig. Je zal niet de vlotte kerel uithangen – wie weet wat iemand die je sympathiek vindt binnen een paar maanden met je doet. Emotionele verwaarlozing heeft een ernstige impact op je ontwikkeling”, zegt Adriaenssens.

De kinderpsychiater ziet voor Filip een voorbeeldfunctie weggelegd. Hij is er uiteindelijk in geslaagd om uit te groeien tot een aanvaardbare koning. Dat de vorst die voorbeeldfunctie ook echt zal uitdragen, is volgens Van den Berghe ijdele hoop. “Het feit dat hij in het verleden al eens vertelde dat hij een “niet zo leuke jeugd” achter de rug heeft, is al een heel grote toegeving. Het achterste van zijn tong zal hij nooit laten zien.”

Filip van België. De lange weg naar de troon, maandag om 21:20 uur op Canvas.