Het regeerakkoord van De Croo I: de radicale breuk met het verleden blijft uit

Pensioenen en uitkeringen: gaan omhoog

De grootste hap uit het budget gaat naar pensioenen en de laagste uitkeringen, een absoluut strijdpunt van de socialisten, waar CD&V en de groenen zich hebben bij aangesloten. Voor de uitkeringen is in totaal 2,3 miljard euro voorzien. De laagste pensioenen worden fors opgetrokken, naar 1.580 euro bruto, wat echter niet voldoende is om ook aan 1.500 euro netto te geraken. Maar het concrete traject moet nog verder uitgewerkt worden. De regering krikt ook het pensioen van zelfstandigen op.

Daarnaast wordt de pensioenbonus weer ingevoerd, wat mensen moet aanmoedigen om langer aan de slag te blijven. Tegelijk wordt de toegang tot het minimumpensioen wordt strenger. Er zal meer worden gekeken naar de effectief gewerkte jaren. Tegen september volgend jaar moet een regeling liggen. De lage uitkeringen worden opgetrokken naar de armoedegrens, een evergreen in zowat elk regeerakkoord. 

Arbeidsmarkt: Zweedse hervormingen blijven

Aan een aantal sociaal-economische hervormingen van de regering-Michel wordt niet geraakt. Zo blijft de loonnormwet van 1996 in grote mate overeind, al is er wel een achterpoortje. Simpel gesteld: de loonstijging blijft in de toekomst beperkt, tenzij in bepaalde economische sectoren de werkgevers en vakbonden anders overeenkomen. De minister van Werk zal wel altijd zijn fiat moeten geven via een omzendbrief. 

Daarnaast wijzen de liberalen graag op een aantal hervormingen van de arbeidsmarkt. De bedoeling is dat werkgevers en werknemers veel soepeler afspraken kunnen maken over de indeling van de werkweek. Daarbij wordt de strikte invulling van de 38 urenweek verlaten. Het is de ambitie van de regering om langdurig zieken sneller aan de slag te krijgen. Werken in combinatie met een (deel van de) uitkering moet vereenvoudigd worden. Tegelijk moeten er “financiële prikkels” komen voor werkgevers, werknemers en dokters om weer aan de slag te gaan. Of dat sancties zijn, of net een extra vergoeding, wordt niet duidelijk gemaakt. Tot slot gaat er veel aandacht naar opleiding tijdens de carrière: werkgevers krijgen een fiscaal voordeel als ze bijscholing voor hun werknemers organiseren, een werknemer kan een ontslagvergoeding aanwenden voor bijkomende opleiding en ook bij tijdelijke werklozen moeten via die weg naar een nieuwe job worden geleid.

Gezondheidszorg: meer uitgaven

In het akkoord valt ook de reactie op de coronacrisis te lezen. De uitgaven in de gezondheidszorg mogen bijvoorbeeld met 2,5 procent boven de inflatie stijgen. Tegelijk komt er 1,2 miljard euro bij voor meer handen aan het bed, al is dat vooral de bevestiging van een deal die afgelopen zomer werd gesloten. Dit moet voor ongeveer 4.000 extra jobs in de zorg zorgen.

Veiligheid: 1.600 extra agenten

Daarnaast is er ook een sterke focus op veiligheid. De liberalen pakken hier graag mee uit, maar sp.a-voorzitter Conner Rouseau heeft dat thema al langer naar voren geschoven als een prioriteit. In totaal gaat er 1 miljard euro naar veiligheid: politie, justitie en defensie. Er zullen jaarlijks 1.600 extra politieagenten bijkomen, vooral wijkagenten. De opleiding wordt hervormd en aantrekkelijk gemaakt. Voor winkeldiefstallen komt er een snelle procedure om recidive te voorkomen. Snelrecht zal voortaan ook voor relschoppen gelden. Er komt ook nultolerantie voor geweld tegenover agenten.

Defensie: geld naar personeel

Bij het leger gaat  er in eerste plaats geld naar het personeel. Op die manier wil de regering een halt toeroepen aan de leegloop. De voorbije jaren ging het geld vooral naar nieuw materiaal. Zoals De Morgen al eerder berichtte, maakt het regeerakkoord ook een (bijzonder) voorzichtige opening voor het weghalen van de Amerikaanse kernwapens uit Kleine Brogel.

Investeringen: naar spoor en digitalisering

Qua extra investeringen voorziet Vivaldi in 1 miljard euro. Dat geld gaat vooral naar digitalisering en het spoor, een groene dada. Naar welke projecten het geld juist gaat, is niet helemaal duidelijk. Mogelijk wordt het advies van experts gevraagd. Ook de relance kan reken op ongeveer 1 miljard euro, onder meer het tarief van 6 procent BTW voor afbraak en heropbouw worden uitgebreid naar het hele Belgische grondgebied.

Fiscaliteit: ‘Geen nieuwe belastingen’

Wat betreft de fiscaliteit kloppen de liberalen zich op de borst dat er geen nieuwe belastingen voor de middenklasse volgen. Wel is beslist dat er een digitaks moet komen die grote internetfirma’s als Google, Facebook en Amazon viseert. Daarnaast wordt de gezinsfiscaliteit verlicht. Kinderopvang wordt goedkoper en mantelzorgers worden extra beloond. Ook de zogenaamde ‘prijs van de liefde’ wordt teruggedrongen voor personen met een handicap. 

De vivaldisten zijn het eens geraakt om deze legislatuur een grote fiscale hervorming uit te werken. Alleen: hoe die er dan moet uitzien is nog onduidelijk. De coalitie is het wel al langer eens dat de belastbare basis moet verbreden en dat “de sterkste schouders de zwaarste lasten” moeten dragen. Op nadrukkelijke vraag van de liberalen komt er momenteel weliswaar geen meerwaarde- of effectentaks. Tegen 2023 zou de fiscale regularisatie worden stopgezet.

Asiel- en migratie: geen breuk met verleden

Wat betreft asiel- en migratie is er geen grote ommezwaai tegenover de regering-Michel. Het beleid wordt verdergezet, met de nadruk op een efficiënter terugkeerbeleid voeren. Daar tegenover staat de beslissing om geen gezinnen met kinderen op te sluiten in afwachting van hun terugkeer, een maatregel waarvoor toenmalig staatssecretaris voor Asiel- en Migratie Theo Francken (N-VA) veel kritiek geeft. De regels voor gezinshereniging worden afgestemd op de buurlanden, opdat ons land niet ‘aantrekkelijker’ zou zijn dan bijvoorbeeld Nederland of Frankrijk voor die vorm van migratie.

De Vivaldi-partijen zijn er vooral op gebrand om te tonen dat een strenge asielpolitiek ook menselijk kan zijn. Daarnaast komen er ‘discriminatietoetsen’ (een nieuwe term zo lijkt het voor de ideologisch omstreden ‘praktijktesten’) op de arbeidsmarkt. De erg strenge voorwaarden om die toetsen uit te voeren worden een stuk versoepeld.

Kernuitstap: wordt gerespecteerd

Voor de groenen is de kernuitstap van cruciaal belang. Die wordt gerespecteerd. De kerncentrales gaan in principe dicht tegen 2025, op voorwaarde dat de bevoorrading niet in gevaar is en de stroomprijs niet stijgt. Om de stroombevoorrading te garanderen, zullen er subsidies komen voor de bouw van nieuwe energiecentrales. 

Klimaat: groene trofeeën

Zoals al aangekondigd worden de bedrijfswagens vergroend. Elektrische modellen moeten vanaf 2026 de norm worden. Vivaldi engageert zich om de CO2-uitstoot met 55 procent te verlagen tegen 2030. Dit komt overeen met de EU-klimaatdoelen voor België. Tegelijk is er een opening  voor statiegeld op plastic flessen. 

Abortus: een compromis

Over abortus zijn de partijen overeengekomen om zich te “engageren om inzake ethische aangelegenheden een consensus onder elkaar te bekomen, met wederzijds respect voor elkaars standpunten, alvorens wetgevende initiatieven te nemen rond deze materies”, meldt Het Laatste Nieuws. 

Staatshervorming: omwenteling komt na 2024

Wat betreft de voorbereiding van een staatshervorming, een ander kernthema van de CD&V, worden er twee ministers aangeduid die een grote omwenteling na 2024 moeten voorbereiden. Het doel is de werking van de staat “beter, logischer en efficiënter te maken”.