“Wil je je mond wel eens houden, man.”

Twintig minuten was het debat bezig toen Joe Biden voor het eerst zijn cool verloor. Tijdens zijn uiteenzetting over het Hooggerechtshof werd hij telkens in de rede gevallen door de president.

Joe Biden was tijdens de voorbereidende sessies nochtans gewaarschuwd dat hij zich niet mocht laten provoceren. Om zich te kunnen inhouden, keek hij Donald Trump bijna nooit rechtstreeks aan, behalve in de laatste vijf minuten.

Toch liet Biden zich een paar keer meeslepen, waardoor hij in de platte stijl van Trump verviel. Enkel de eerste vijf minuten verliepen ordelijk volgens het scenario: er werd door de moderator een vraag gesteld, waarna Trump en Biden elk twee minuten hun standpunten mochten geven. Maar toen de twee elkaar voor het eerst onderbraken, zat het spel op de wagen. Biden wou duidelijk maken dat hij als welopgevoede (staats)man ook agressieve klanten van repliek kan dienen zonder zich te laten gaan. Maar dat lukte niet altijd.

Het enige wat Trump wou bereiken, was Biden desoriënteren. Zodat hij een verwarde indruk zou maken. Zodat hij ongeschikt voor het ambt overkwam.

“Het is moeilijk om een woord gezegd te krijgen met deze clown.”

Toen hij Donald Trump voor het eerst een clown noemde, verloor Joe Biden opnieuw even zijn zelfbeheersing. Hij zou het woord nog een aantal keer herhalen.

De belangrijkste doelgroep die de twee kandidaten aan hun kant probeerde te krijgen, is die van de blanke vrouwen uit de betere wijken van de voorsteden. De zittende president meermaals een clown noemen in een officieel debat, vindt die categorie kiezers respectloos. Hem toeroepen dat hij “de slechtste president is die de VS ooit heeft gehad”, kan evenmin op goedkeuring rekenen.

En dat had het campagneteam van Biden ook door. Via Twitter stuurde het even bij: “De slechtste president die wij al gehad hebben.” Dat maakt het persoonlijker en minder officieel.

Biden noemde de president ook nog een racist. Die uitspraak werd niet bijgestuurd. Biden had geen stemmen verloren, maar er ook geen gewonnen, zo was de conclusie. Trump had er zeker geen gewonnen met zijn agressieve aanpak. Nochtans “moesten we wel een WIN scoren”, klonk het in zijn kamp.

“Het voelt alsof ik met u aan het debatteren ben en niet met hem. Ik ben niet verrast.”

Trump hakte niet alleen in op Biden, hij maakte ook ruzie met moderator Chris Wallace. Het anker van Fox News Sunday is zowat de enige aan boord van de zender die geen aanhanger is van Trump. Hij had hem eerder in zijn programma al eens in de hoek gedreven. De president heeft een olifantengeheugen wat dat betreft en vergeeft niemand die hem hard heeft aangepakt.

Op een gegeven moment ging Trump op een beledigende toon met Wallace in debat. De “ik ben niet verrast” was een sneer naar de zogezegde “vooringenomen moderator die hem oneerlijk behandelde”. Trump probeerde de geloofwaardigheid van Wallace onderuit te halen. Nochtans worden de moderatoren geselecteerd door een club Republikeinen en Democraten van de Commission on Presidential Debate.

Zo verzandde het debat helemaal in chaos. Wallace verloor snel de controle. Hij kreeg de elkaar onderbrekende kandidaten niet onder controle. Hij ging zelfs mee ten onder. “Ik haat het om mijn stem te verheffen. Maar waarom zou ik verschillen van jullie”, riep hij. Tegen dit moddergevecht was hij niet opgewassen. Het nut van de twee komende debatrondes wordt hardop in vraag gesteld.

“Beau ken ik niet. Ik ken Hunter.”

Iedereen wist dat het ging komen. De slag onder de gordel. De aanval op de familie van Biden. De Democratische kandidaat stelde de “losers”-uitspraken van de president over gesneuvelde veteranen aan de kaak. Door te vertellen over zijn zoon die in Irak had gediend. Trump brak in. “Spreek je nu over je zoon Hunter”, sneerde hij. Toen Biden antwoordde dat hij het over Beau had, reageerde de president volstrekt gevoelloos door te zeggen dat hij die niet kende. Nochtans kent heel de VS het tragische verhaal van Beau Biden. De procureur-generaal van Delaware stierf in 2015 aan kanker op 46-jarige leeftijd.

Hunter kende hij wel, vulde president Trump nog aan. Die is “oneervol ontslagen” uit het leger wegens cocaïnegebruik. Dat is onwaar. Hunter Biden werd administratief ontslagen nadat hij betrapt was en ging in therapie, zoals gevraagd. Het was voor Trump een bruggetje om zijn Oekraïne-verhaal af te stoffen. Hij beweerde opnieuw dat Hunter er frauduleus miljoenen dollars verdiende. Zijn vader, de vicepresident, zou hem tegen vervolging hebben beschermd. Het is bewezen dat het verhaal volstrekt onwaar is. Dat stoorde Trump niet, ook niet in een presidentieel debat.

“Proud Boys. Treed terug, blijf alert.”

Het absolute dieptepunt kwam er op de vraag of Trump het geweld van blanke extremisten wilde veroordelen. Natuurlijk, zei de president, geef een naam. Zowel Wallace als Biden schoven de Proud Boys naar voren. Dat is een extremistische en neofascistische groep die gewapend opduikt op plaatsen waar Black Lives Matter-betogingen worden gehouden. De groep promoot en gebruikt geweld.

Trump draaide wat rond de pot, maar zei toen “treed terug, sta klaar”. “Ik zal je wat vertellen,” vervolgde hij in een adem, “iemand zou iets moeten doen aan Antifa en links. Er is geen rechts probleem, er is een links probleem.”

Een zittende president die weigert geweld te veroordelen, is een betreurenswaardig unicum. De reacties op sociale media waren zo fel dat het team van Trump ingreep. De uitspraak werd neergezet als een “terug in uw kot”-order. Maar op dat moment hadden de Proud Boys zich de uitspraak van Trump al toegeëigend.

Het werd er niet echt beter op bij een tirade over stemmen per post. Stembiljetten met Trumps naam op zouden gevonden zijn in rivieren. Stembiljetten zouden zijn gekocht van postmannen. De beweringen van kiesfraude zijn al herhaaldelijk door de FBI en Homeland Security ontkend. Toen Trump gevraagd werd zijn achterban aan te manen geen geweld te gebruiken als de stemmen worden geteld, goot hij nog wat olie op het vuur. “Ik roep mijn kiezers op naar de stembureaus te gaan en heel goed op te letten. Mocht ik zien dat tienduizenden stembiljetten worden gemanipuleerd, ik zou het niet pikken.” Waarop Biden repliceerde “dit gaat slecht aflopen”.