Van dossiervreter tot Teletubbie en terug: wie is minister Frank Vandenbroucke, de "bom" van de SP.A? 

"Als ik twee uur lang les wil krijgen, volg ik wel een college aan de universiteit." Het is, zo wil de overlevering, een verzuchting die N-VA-voorzitter Bart De Wever zich tijdens de Vlaamse regeringsonderhandelingen van 2009 laat ontvallen, nadat Frank Vandenbroucke in zijn eigen stijl een eindje heeft doorgeboomd.

Het is dan wel afkomstig van een politieke rivaal, maar het citaat typeert Vandenbroucke eigenlijk vrij goed: een rasechte dossiervreter, een expert, een slimme bol. Dat hij de voorbije 9 jaar als hoogleraar actief was aan verschillende universiteiten paste hem in dat opzicht als een handschoen. Maar De Wevers quote illustreert ook de ergernis over Vandenbrouckes belerende en docerende stijl. Hij staat bekend als koppig en immer overtuigd van zijn gelijk. 

Vandenbrouckes reputatie van bolleboos heeft hem  in 1982 als twintiger bij de toenmalige SP-studiedienst SEVI gebracht. Vandenbroucke was de jaren voordien opgevallen als jonge econoom aan de KU Leuven en als een van de nationale bestuurders van de Trotskistische Revolutionaire Arbeidersliga (RAL). Zijn links-radicale randje schuurt hij wat bij en van de studiedienst rolt hij de politiek in, als Kamerlid en als lid van de Vlaamse Raad.

(Lees verder onder de foto)

Amper 33 is hij als hij in 1989 partijvoorzitter wordt, als opvolger van Karel Van Miert - nu ja "amper": huidig voorzitter Conner Rousseau is nog zes jaar jonger. Hij laat die functie voor wat die is als hij eind 1994 minister van Buitenlandse Zaken kan worden in de regering-Dehaene I. 

Niet voor lang, want het fameuze Agusta-schandaal barst net op dat moment helemaal los. Bleek dat de Franstalige en Vlaamse socialisten in de jaren 80 vele miljoenen Belgische franken hadden aanvaard van de Italiaanse helikopterbouwer Agusta om de aankoop van diens gevechtshelikopters voor Defensie goed te keuren. 

Vandenbroucke had tijdens zijn voorzittersjaren een zwarte kas - een kluis met een massa geld - ontdekt bij de SP en had geopperd dat het geld verbrand moest worden:

Wanneer de Agusta-bom barst, neemt hij ontslag als minister. Het verhaal over "geld verbranden" blijft jaren aan hem en zijn partij kleven, zelfs ondanks het feit dat hij even de luwte opzoekt. In de Britse universiteitsstad Oxford meer bepaald, waar hij opnieuw gaat studeren en er uiteindelijk doctoreert met onderzoek over sociale rechtvaardigheid. 

Pas in 1999 maakt hij zijn comeback: Guy Verhofstadt haalt hem bij zijn eerste regering om er minister van Sociale Zaken en Pensioenen te worden. Ook in Verhofstadt II is hij (even) minister, deze keer van Werk en Pensioenen. Maar een jaar later, in 2004, stapt hij over naar de Vlaamse regering, waar hij als minister van Werk en Onderwijs dienst doet.

Het zijn de gloriejaren van de socialisten onder Steve Stevaert, die zich in 2001 omdopen tot SP.A. Vandenbroucke wordt in die jaren beschouwd als een van de "Teletubbies", de populaire partijkopstukken van toen, naast Stevaert zelf, Johan Vande Lanotte en Patrick Janssens.

Maar het zijn evengoed de jaren dat de partij zichzelf helemaal uit elkaar speelt en Vandenbroucke lijkt te vervreemden van zijn collega's. Wanneer Caroline Gennez partijvoorzitter wordt, blijkt de onderlinge verstandhouding stilaan problematisch te worden: zijn hardnekkig eigengereide stijl wordt niet meer geapprecieerd, Vandenbroucke zelf kan ook de partijlijn niet smaken.

Zelfs een massa voorkeurstemmen kan Vandenbroucke in 2009 niet meer helpen om zijn rol als Vlaams minister voort te zetten, ondanks het feit dat hij zeer intens betrokken is bij de Vlaamse regeringsonderhandelingen. Hij wordt op een vernederende manier intern afgeserveerd, zo leren getuigenissen in de documentaire "De wissel van de macht":

Hij zetelt nog even in het Vlaams Parlement en een jaar later in de Senaat. Maar wat morrelen in de marge is niks voor hem. In 2011 zegt hij de politiek vaarwel om zich volledig op zijn academische carrière te smijten. "Ik vind dat je niet in een instelling als de Senaat moet zitten, gewoon omdat dat een broodwinning is", klinkt het dan:

Hij gaat doen waarop De Wever een paar jaar eerder nog zo sarcastisch had gehint: doceren aan de unief, over sociaal beleid, arbeid en economie. Af en toe komt hij weer op het politieke voorplan, maar dan niet meer als minister, wel als expert die mee de regering adviseert over de vergrijzing en pensioenhervormingen. 

Schrap "niet meer" uit die vorige zin en maak er "nog niet" van. Gisteren beloofde SP.A-voorzitter Conner Rousseau  een "bom" en dat werd dus uiteindelijk Vandenbroucke. Hij wordt in de Vivaldi-regering met groenen, socialisten, liberalen en CD&V minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken. 

"Ik vond het een eervolle vraag", zegt hij daarover in "De ochtend" op Radio 1. "Ik heb ja gezegd. Dat doe je alleen als je vindt dat het regeerakkoord een goed uitgangspunt is. Het is geen perfecte tekst, maar ze biedt perspectief op goed en sociaal beleid."

Vandenbroucke geeft toe dat de 9 jaren die hij spendeerde in de academische wereld heel anders waren dan het hectische leven van de politiek. "Maar als je gevraagd wordt om iets bij te dragen aan de publieke zaak op een moment dat het voor zoveel mensen zo moeilijk is, moet je durven springen."

(Lees verder onder de foto)

De grote vraag zal zijn hoe de koppige stijl van Vandenbroucke zal matchen binnen de evenwichtsoefening die de Vivaldi-regering al is. Rousseau ontkende vanochtend niet dat Vandenbrouckes stijl in elk geval sterk verschilt van de zijne. "We zijn complementair", klonk het diplomatisch. 

Vandenbroucke zelf verwijst naar de speech van Alexander De Croo, die premier wordt. "Ik vond die heel mooi en ook voor mij persoonlijk motiverend. We moeten inderdaad in een geest van samenwerking, over de partijgrenzen heen, de publieke zaak dienen. Dit land moet gewoon goed bestuurd worden. In die geest wil ik ook werken."

Of in de woorden van Rousseau, woorden die u vermoedelijk nooit uit Vandenbrouckes eigen mond zal horen: "He's back, bitches."