Topdokter Elisabeth De Waele (UZ Brussel): ‘Er is een angstaanjagend domino-effect bezig binnen families’

Hoe is de coronasituatie momenteel in het UZ Brussel?

“Op dit moment zijn er 25 mensen opgenomen op de Covid-19-afdeling. Zes van die patiënten liggen op onze dienst intensieve zorgen. Hoewel onze partnerziekenhuizen in Halle en Aalst ook patiënten opvangen en de belasting verdeeld wordt, staat het water ons aan de lippen.”

Op een bepaald moment werden in het UZ Brussel 113 coronapatiënten tegelijk opgenomen, waarvan 29 op intensieve zorgen. Toch spreken jullie in de huidige fase al van een tekort aan capaciteit?

“Het aantal bedden is niet zozeer het probleem, maar we hebben mensen tekort om die bedden te bemannen. Bij de vorige golf was dat ‘makkelijker’, want toen gingen alle andere diensten gewoon toe en was corona alles wat de klok sloeg. Hopelijk komt het nu niet zo ver. Maar die andere diensten draaien vandaag weer op volle toeren. En dat is hét grote probleem. Tijdens de eerste golf konden verpleegkundigen en artsen allerlei nieuwe rollen opnemen, maar die functioneren nu naast elkaar en dat maakt de situatie zo nijpend.

“De vanzelfsprekendheid dat er zo’n grote gezondheidszorg voor je klaarstaat, wordt minder groot. Ik noem het een ‘tweestromenland’. Ik ben bang dat deze golf van coronapatiënten en de golf van mensen die hun zorg destijds hebben uitgesteld naar nu, samen een tsunami aan golven gaan geven. En dat kunnen we niet aan. Want hoe kan je kiezen tussen een patiënt met een hersentumor of iemand die aan het stikken is door corona als die er op hetzelfde moment zijn? Dat is kiezen tussen je zoon en dochter, dat gaat dus niet.”

Hoe zwaar zijn de coronapatiënten op intensieve zorgen er momenteel aan toe?

“Er worden nachten doorgewerkt om die mensen te redden. Drie patiënten worden invasief beademd. We hebben één patiënt aan een hart- en longmachine en twee patiënten liggen op hun buik, dus die vechten voor hun leven. Er ontstaan ook familiedrama’s. Zo hebben we een persoon op intensieve zorgen wiens echtgenote twee dagen later ook werd binnengebracht. Man en vrouw. Er is een angstaanjagend domino-effect bezig binnen families.”

Wat kan je vertellen over het profiel van die mensen?

“Het zijn voornamelijk zwaarlijvige mannen, met een gemiddeld BMI van 29. Een van de patiënten weegt 120 kilogram. Mensen met een relatief hoog lichaamsgewicht en mensen met diabetes blijven risicopatiënten. De leeftijd van de patiënten is wel iets jonger. Hoewel er iemand van 80 jaar tussen ligt, zijn het nu voornamelijk 65-plussers.

“De meeste patiënten zijn ook Franstalig, maar Frans is meestal niet hun moedertaal. Dat merken we wel. En dan kom ik terug op dat angstaanjagend familieverschijnsel. Hoe meer familiebanden je hebt, hoe meer risico je loopt. Het is niet alleen het feit van met veel samen te wonen, maar ook veel generaties, bijvoorbeeld tijdens een feest, samen te brengen. Dus nogmaals: blijf weg van de ‘bomma’. Twintigers raken besmet, maar het zijn de grootouders die op intensieve liggen.”

Uw team bestaat uit meer dan 100 verpleegkundigen en meer dan tien artsen. Is het na zoveel maanden nog mogelijk om hen gemotiveerd te houden?

“We stonden klaar, dus er was geen paniek, maar wel een wanhoopskreet. Laat ons daar niet opnieuw doorgaan, alsjeblieft. De veerkracht van de mensen is gewoon lager. We doen voort, maar we kunnen niet meer de krachttoer doen van de eerste keer. Een jaar leven op adrenaline gaat niet. Ik heb een jonge collega die de voorbije tien dagen al drie keer een coronapatiënt heeft moeten intuberen. Die hangt dus met zijn gezicht boven het gezicht van iemand die een enorme viruslading draagt. Elke keer opnieuw blijft dat een risico op eigen leven. 

“Een andere jonge verpleegkundige heeft littekens van het beschermingsmateriaal in het gezicht voor de rest van haar leven. En dan heb je iets van: please, niet opnieuw. Intussen hebben we ervoor gezorgd dat er wordt afgewisseld tussen Covid-afdelingen en niet-Covid-afdelingen. Een beetje de Chernobyl-strategie: je stuurt een equipe binnen, maar niet meer te lang. Zodanig dat ze ook eens kunnen recupereren in een minder gevaarlijke omgeving. Lees: hun ‘gewone’ werk doen.”

Heeft u zelf al het virus opgelopen?

“In maart heb ik een patiënt geholpen en vier dagen later werd ik ziek. Dat kwam omdat ons beschermingsmateriaal toen nog niet helemaal op punt stond, zoals nu wel het geval is. Twaalf dagen ben ik toen thuisgebleven. Ik heb me nog nooit zo ziek én nog nooit zo bang gevoeld in heel mijn leven. Ik ken de ravage die het virus meebrengt, dan weet je dat de tekeningen van je kinderen niet gaan helpen.”

De ziekenhuizen zeggen wel gezamenlijk: we zijn beter voorbereid. Wat heeft u geleerd van de eerste golf?

“Een typische coronapatiënt die zich aanmeldt, is iemand die aanvankelijk zegt: het gaat nog. Ik ben gewoon wat kortademig. En dan bekijken we de saturatie, nemen we bloed af in de slagader en denk je: wow. Twee uur later is diezelfde patiënt volledig gecrasht en ligt die aan de beademing op zijn of haar buik. Dat klinisch gevoel heb ik geleerd: pas op van in het begin. De patiënten zijn slechter dan ze eruitzien. 

“Door de datacollectie kennen we het ziektebeeld natuurlijk beter. Zo intuberen we nu veel later. Vroeger waren we daarin agressiever. Maar omdat er nog geen oorzakelijke behandeling is, blijft het bij de opvang van multi-orgaanfalen, zoals longen, nieren en het hart die het kunnen begeven, wat dan weer nadelige gevolgen heeft voor onze hersenen. En het is door de solidariteit en samenwerking met andere ziekenhuizen dat we niet zullen verdrinken.”

Tot slot: door de alarmerende coronacijfers kondigde het Brussels Gewest verstrengde maatregelen af. Bent u tevreden met die aanpak?

“De maatregelen zijn alleen efficiënt als erop gecontroleerd wordt én het de juiste bevolkingsgroepen bereikt. Bij jonge generaties leeft er een soort ufo-effect: ze geloven het pas als ze het gezien hebben. Maar het verschil met ufo’s is dat corona wel degelijk bestaat én er al tienduizend mensen aan zijn gestorven in ons land. Men moet leren begrijpen waarom de basismaatregelen zo belangrijk zijn, want eenmaal je ‘het’ gezien hebt, slaat de angst je om het hart.”