In het ‘noodkamp’ na Moria slaapt vrijwel iedereen op de grond: ‘Wat als het gaat regenen?’
Nadat het vluchtelingenkamp Moria vorige maand volledig afbrandde, werd een nieuw kamp op Lesbos uit de grond gestampt. ‘Dit is een noodkamp’.
Bij de ingang van tent nummer vijf is de lucht niet te harden. De deur van een van de zes mobiele wc’s die er staan gaat open. Een stuk of tien jongens en mannen kijken lachend vanaf hun stapelbed hoe een jongeman op zijn tenen in zijn slippers uit de wc komt.
Meteen mijn voeten afspoelen, denkt hij, en hij loopt direct naar de wasplaats – een rijtje kranen, aangesloten op een grote tank. Om hem heen staan zo’n twintig mannen zich in het volle zicht in te zepen, met alleen hun onderbroek aan. Voor het rijtje toiletten ligt een brouwsel dat immense stank veroorzaakt. “Niet goed”, klinkt het vanuit de tent, en de mannen trekken een vies gezicht.
De bewoners waren qua goorheid wel wat gewend in Moria, het kamp op Lesbos waar ze zaten tot dat enkele weken geleden afbrandde. Maar daar waren ten minste nog douches. Bij gebrek aan privacy staan enkele vrouwen zich nu met kleren aan in zee te wassen. Vrijwel iedereen slaapt in tenten op de grond, cabines met bedden zijn er niet. De tenten staan op een zanderige bodem. Het hele terrein dreigt te veranderen in een modderpoel als het straks gaat regenen.
“Dit is geen permanent kamp, ook geen tijdelijk kamp, dit is een noodkamp”, zegt Natalia Prokopchuk, woordvoerder Europa van VN-vluchtelingenorganisatie UNCHR, in een café aan de weg erlangs. “Er moet een andere oplossing komen. Maar wat als het morgen gaat regenen? Dit moet wel winterklaar gemaakt worden, en het sanitair moet beter. Wij staan klaar om te helpen, andere hulporganisaties ook, maar de Griekse overheid is verantwoordelijk.”
Sommige dingen gaan nu beter
Er zijn hier ook dingen beter dan in Moria, zie je als je door het kamp loopt. Het voelt vooral ordelijker en een stuk veiliger. De tenten zijn per etniciteit verdeeld in zones. Families zijn gescheiden van alleen reizende mannen, de vrouwen zitten weer ergens anders. Overal staat politie. “Mondkapje op”, commandeert een agent een man die hem onder zijn kin heeft hangen. Bewoners krijgen tijdelijk 50 procent meer tegoed op hun door de EU gefinancierde betaalpassen, waarmee ze zelf boodschappen kunnen doen en koken. “We hebben bewondering voor hoe snel de Griekse autoriteiten gehandeld hebben toen meer dan tienduizend mensen op straat stonden door de brand. Maar de asielprocedures liggen nog steeds stil. En het belangrijkste: er moeten meer plekken in appartementen en hotels op het vasteland vrijgemaakt worden waar deze mensen heen kunnen. Een kamp is nooit de beste oplossing”, zegt Prokopchuk.
Dat mag zo zijn, maar het is Grieks én EU-beleid om migranten zo veel mogelijk op Lesbos en vier andere eilanden te houden tot hun asielaanvragen zijn afgehandeld. En een nieuw plan voor huisvesting is er niet, omdat eilandbewoners dat al tijden tegenhouden. Veel mensen vrezen daarom een tweede Moria.
Maar de Unhcr ziet beweging sinds de brand: vorige week brachten de Grieken meer dan duizend vluchtelingen van de eilanden over naar het vasteland. En Athene zegt dat zich op de eilanden nu geen alleen reizende kinderen meer bevinden.
“Laten we dat momentum vasthouden”, zegt Prokopchuk. Op de eilanden zitten nu nog zo’n 26.000 asielzoekers. “Dit is het moment dat EU-landen zich solidair moeten tonen en meer mensen opnemen. En niet ten koste van andere uiterste kwetsbare vluchtelingen die ook bescherming nodig hebben.”
Achter de hekken van het nieuwe kamp pakken mensen de draad intussen weer op. Voor tent 783 keuvelt een Afghaan met de buurvrouw van tent 795. Een jongen wappert met een stuk karton het houtvuurtje aan onder een aan een buis bevestigde ketel. Hij maakt thee voor zijn moeder. En een medewerker van Unicef telt in het Grieks tot tien met een groep kinderen bij tent 960. Maar ja, die stank. Een jongen doet de deur van een toilet open, maar slaat hem gauw weer dicht. Hij trekt zijn T-shirt uit en loopt naar de zee.