10 jaar Instagram: van het polaroid-effect tot de geboorte van de influencer

De app met toen nog zeer beperkte mogelijkheden werd gelanceerd op 6 oktober 2010 door Kevin Systrom en Mike Krieger. Die dag meldden 25.000 gebruikers zich aan, na zes weken had de app 1 miljoen gebruikers. Op dat moment was de app alleen nog maar te gebruiken via iPhones. Een Instagrammer kon geen bestaande foto’s in de app laden, maar de app alleen maar gebruiken om foto’s te maken en die - al dan niet voorzien van een effect - op het platform te delen.

Volgens de Britse krant The Guardian was Instagram het eerste sociale medium dat echt begreep hoe belangrijk de smartphone was geworden. Twitter en Facebook waren in de beginjaren van Instagram nog veel meer op desktopgebruik gericht. 

Instagram werd in 2012 overgenomen door Facebook voor 1 miljard dollar (zo’n 847 miljoen euro). Daarmee veranderde het verdienmodel van de app, die transformeerde van een hippe foto-app tot een sociaal medium dat het openbare leven steeds meer zou gaan domineren. De zin ‘Do it for the ‘gram’ - iets doen dat er indrukwekkend uitziet om dat op Instagram te kunnen delen - werd in 2013 opgenomen door het online straattaalwoordenboek Urban Dictionary. Het betekende de geboorte van influencers: mensen die hun geld verdienen door een bepaalde levensstijl en bijbehorende merken te promoten.

Het publiek van de app werd steeds jonger. Volgens statistiekplatform Statista is twee derde van de Instagramgebruikers op dit moment 34 jaar of jonger. Ruim een derde is jonger dan 24 jaar. Hiermee namen ook de zorgen toe over het effect van Instagram en andere sociale media op het zelfbeeld van jongeren. Volgens de recent uitgebrachte documentaire 'The Social Dilemma’ zou het aantal ziekenhuisopnames van meisjes tussen de 15 en 19 jaar vanwege zelfbeschadiging 70 procent hoger liggen dan voor 2010 en voor meisjes van 10 tot 14 jaar is dit zelfs 189 procent. Filters en Photoshop zouden voor een negatief zelfbeeld zorgen.

Maar er zijn ook verschillende maatschappelijke organisaties die mede dankzij Instagram een groot publiek voor hun boodschap hebben gevonden. Er waren verschillende ‘challenges’ die als een lopend vuurtje rondgingen, zoals de ‘ice bucket challenge’ in 2014 waarbij mensen elkaar uitdaagden om een emmer ijswater over hun hoofd leeg te gieten, dit te filmen en ook geld te doneren aan een stichting die zich inzet voor het bestrijden van de spierziekte ALS. Volgens The New York Times is er met de actie meer dan 115 miljoen dollar (zo'n 97 miljoen euro) opgehaald en hebben onderzoekers mede dankzij dat geld een gen ontdekt dat verband houdt met de ziekte. 

Op het platform ondersteunden recent ook 28 miljoen mensen de Black Lives Matter-beweging door een foto van een zwart vierkantje te plaatsen op #BlackOutTuesday, en hoewel de actie later ook kritiek kreeg bleef het platform een belangrijke manier voor de beweging om problemen aan te kaarten.