Federale overheid vernietigde in 2015 en 2018 ondoordacht eigen stock van miljoenen mondmaskers

In 2006 had de toenmalige Belgische regering een pandemieplan en een strategische stock met tientallen miljoenen mondmaskers in voorraad. Die stock bleek bij het uitbreken van de coronacrisis afgelopen voorjaar niet meer te bestaan en dat heeft heel wat extra ellende veroorzaakt.

De mondmaskers werden tussen 2015 en 2018 vernietigd. Ze waren opgeslagen in de kazerne van Belgrade, nabij Namen. Die stockage liet te wensen over, waardoor een aantal maskers beschadigd raakten. Sommige maskers bleken ook vervallen. Eind 2015 liet minister De Block een eerste deel van de maskers vernietigen. Vijf miljoen vervallen FFP2-maskers gingen de verbrandingsoven in. 

De overblijvende 22 miljoen chirurgische mondmaskers bleven tot eind 2018 opgeslagen in de Belgrade-kazerne. Maar omdat het militair domein verkocht zou worden, besloot het kabinet van De Block ook deze maskers te laten vernietigen. Uit interne briefwisseling die "Pano" kon inkijken, bleek het goedkoper om ze weg te doen dan ze elders op te slaan.

Bekijk hieronder de reactie van ex-minister De Block over de besparingen op de strategische stock (en lees voort onder de video):

Opmerkelijk: de chirurgische mondmaskers hadden géén houdbaarheidsdatum en het was ook helemaal niet duidelijk of ze er slecht aan toe waren. Toch hebben de diensten van De Block nooit deze maskers getest op hun kwaliteit. Ze vernietigen was puur een kwestie van centen. 

Maar "Pano" ontdekte dat niet alle mondmaskers uit de strategische voorraad in verbrandingsovens zijn terechtgekomen. Onze reporters stootten op een aantal overgebleven dozen met FFP2- en chirurgische maskers uit de strategische stock.

Ze trokken met de maskers naar labo's van de Universiteit Antwerpen en Centexbel en lieten ze uitvoerig testen. Zowel de FFP2- als de chirurgische maskers bleken nog in uitstekende staat. Beide types voldeden ruimschoots aan de vereisten die de overheid oplegde.

Regan Watts, onderzoeker van het departement Productontwikkeling van de Universiteit Antwerpen, over de FFP2-maskers: "Ik zou ze gebruikt hebben in plaats van ze te vernietigen." 

Bekijk hieronder de reactie van onderzoeker Regan Watts over de kwaliteit van de vernietigde FFP2-maskers (en lees voort onder de video):

Ook Centexbel-onderzoeker Mark Croes stelt vast dat de intussen 14 jaar oude chirurgische mondmaskers van uitermate hoge kwaliteit zijn: "Dat is een zeer goed masker, dat dus gebruikt kan worden in ziekenhuizen en woonzorgcentra, of door hulpverleners en ook het grote publiek."

Maar de diensten van minister De Block hebben de maskers dus nooit laten testen. Mogelijk zijn een flink deel van de maskers vernietigd terwijl ze nog goed waren. De Block heeft de vernietigde maskers ook nooit laten vervangen door nieuwe. Daardoor moest ons land ten strijde trekken tegen COVID-19 zonder voldoende wapens.

"Het is wat het is", reageert oud-minister De Block wanneer "Pano" haar hiermee confronteert. "Ik wil gerust mijn politieke verantwoordelijkheid nemen, maar niet voor het operationele. Niet voor alle fouten en cours de route. Mocht ik dat met drie departementen moeten doen, dan zou ik ook de kazernes kunnen gaan dweilen waar andere zaken opgeslagen zijn." 

Bekijk hieronder de reactie van ex-minister De Block op de vraag naar haar politieke verantwoordelijkheid (en lees voort onder de video):

Door de vernietiging van de strategische stock werd ons land wel geconfronteerd met een grote schaarste aan mondmaskers tijdens de eerste maanden van de coronacrisis. Dat leidde tot schrijnende toestanden. Woonzorgcentra, ziekenhuizen én hulpdiensten raakten ernstig in de problemen omdat ze moesten bezuinigen op hun maskers.

"Pano" kon meerdere zorgverleners en verpleegkundigen spreken. Die getuigen dat ze geen maskers mochten dragen omdat er gewoon te weinig waren.  Ze vrezen dat het gebrek aan maskers heeft geleid tot extra besmettingen en mogelijk zelfs dodelijke slachtoffers.

"Ik werd in maart bekeken als een dramaqueen omdat ik een mondmasker durfde te dragen", vertelt een voormalige werkneemster in een woonzorgcentrum. "Ik werkte verder zonder, tegen beter weten in. Ik had het gevoel dat er met levens werd gespeeld, ook met het mijne want ik raakte besmet." Toen de zorgkundige dit aanklaagde, werd ze ontslagen.

Bekijk hieronder de reactie van een anonieme medewerkster uit een woonzorgcentrum op het gebrek aan mondmaskers: