Emmanuelle Charpentier en Jennifer A. Doudna winnen de Nobelprijs voor Chemie
De Nobelprijs voor Scheikunde gaat dit jaar naar onderzoekers die manieren hebben ontwikkeld om DNA eenvoudig te wijzigen. De Franse wetenschapper Emmanuelle Charpentier (51) en de Amerikaanse biochemicus Jennifer A. Doudna (56) krijgen de prestigieuze prijs toegekend, zo werd vanochtend bekendgemaakt in Stockholm. Met de zogeheten Crispr-Cas-techniek kunnen organismen snel genetisch worden gemanipuleerd.
Deze week wordt iedere dag een Nobelprijs toegekend. De winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede wordt vrijdag bekendgemaakt.
Wat is Crispr-Cas?
Stel je een kookboek voor, zegt Emmanuelle Charpentier in gesprek met De Morgen in 2018, een dik kookboek, volgeschreven met recepten. En stel je nu eens voor dat je die recepten wilt veranderen. Charpentier ontdekte daarvoor een nieuwe manier – een zoek-en-vervangfunctie, in feite. “Met Crispr-Cas kunnen we losse woorden vervangen in het boek.”
In werkelijkheid zijn de ‘woorden’ die Charpentier herschrijft genetische instructies in het DNA. Dat zit, opgepropt tot een soort bolletjes wol, weggestopt in alle cellen waarvan levende wezens zijn gemaakt. Ruim 20.000 ‘woorden’ ofwel genen, omvat het kookboek van een mens. En ieder gen bevat, simpel gezegd, het recept voor een eiwit, het basiselement waaruit alle levende materie is opgebouwd. De zoek-en-vervangfunctie van Charpentier en haar Amerikaanse collega Jennifer Doudna kan daarin gericht veranderingen aanbrengen.
Genetische manipulatie! Tot dusver ging dat door het DNA blind te beschieten met bijvoorbeeld straling. Of door genen van het ene wezen over te brengen in het andere, bijvoorbeeld met een virus. Met Crispr-Cas kan dat allemaal gerichter: even dít gen uitschakelen en kijken wat er gebeurt, even dát sliertje DNA inlassen en testen wat dat verandert. Heeft Crispr-Cas dan geen nadelen? Toch wel. Zo wil de techniek nog wel eens missen, waarna Crispr-Cas moet worden bijgesteld. Bovendien is de techniek wel érg eenvoudig.
Daardoor ligt biotechnologie ook binnen het bereik van minder rijke laboratoria en onderzoeksinstellingen, maar de keerzijde is dat ook de kans op misbruik groter is. Zoals bleek toen een Chinese wetenschapper er laatst in stilte een genetisch gemanipuleerde baby mee had geknutseld.
Lees - Bacteriebioloog Emmanuelle Charpentier: ‘Genetische modificatie zal ons helpen te overleven’
Twitter bericht wordt geladen...