Navalny: ‘Enkel Poetin kan mij vergiftigd hebben’

De wereld sprak over hem, maar zelf zei Aleksej Navalny de afgelopen anderhalve maand geen woord. Het zenuwgif novitsjok had hem verlamd. Toen hij na 19 dagen uit coma ontwaakte in een Berlijns ziekenhuis, herkende hij zijn vrouw niet, kon hij niet lopen en niet praten.

Maar in de afgelopen vier weken is de Russische oppositieleider zichzelf weer geworden. Goed, hij is 12 kilo afgevallen en zijn handen trillen nog. Maar hij praat weer. Eerst met zijn vrouw, kinderen en met de Duitse bondskanselier Angela Merkel die hem opzocht in het ziekenhuis.

En nu praat Navalny weer in het openbaar: deze week verscheen op YouTube een interview van 2,5 uur met Joeri Doed, Ruslands populairste youtuber. Binnen een dag keken 10 miljoen Russen naar het interview met de herrezen oppositieleider en zijn vrouw Joelia. We selecteerden drie passages uit het interview over de vergiftiging, die begon in te werken tijdens een vlucht van Siberië naar Moskou.

1. Hoe voelt een novitsjok-vergiftiging?

Navalny: “Ik zat in het vliegtuig te kijken naar Rick and Morty. Normaal fascineert die serie me, maar na 20 minuten voelde ik plots angstzweet opkomen. Mijn woordvoerder Kira zat naast me en ik zei tegen haar: ‘Kun je tegen me praten? Ik moet me concentreren op een stem, want alles om me heen begint vaag te worden.’

“Ik zat daar en dacht: wat gebeurt er in hemelsnaam? Normaal merk je wel waar het zeer doet als je je slecht voelt: je hebt pijn in je hart, in je buik of in je hoofd. Maar bij mij was dat niet zo. Kira keek me verbaasd aan en begon te praten. Ik zag haar mond bewegen, maar ik begreep niet wat ze zei.

“Er liep een steward langs en ik dacht: ik vraag om wat drinken. Maar toen dacht ik: nee, ik kan beter wat water in mijn gezicht gooien. Ik liep op sokken naar de wc, gooide twee keer water in mijn gezicht en ben daar gaan zitten. Ik dacht eerst: ik blijf hier even zitten. En toen: nee, dan kom ik dit hokje niet eens meer uit.

“Het klinkt misschien gek, maar de beschrijving die het dichtst bij komt is die van de Dementors uit Harry Potter. Rowling schrijft dat de kus van een Dementor geen pijn doet, maar het leven uit je zuigt. Ik ging het wc-hokje uit en tot mijn eigen verbazing zei ik tegen de steward: ik ben vergiftigd, ik ga dood. En ik ging gewoon aan zijn voeten liggen. Ik luisterde nergens meer naar en lag daar met de intentie om te sterven. Want mijn hele lichaam zei tegen me: ‘Aleksej, tijd om vaarwel te zeggen’.”

2. Wie is verantwoordelijk voor de aanval?

“We hebben geen video waarin Poetin schreeuwt: ‘Vermoord hem, hij beledigt mijn partij en hij praat over mijn geld.’ Maar er zijn in Rusland slechts twee mensen die op een briefje kunnen schrijven: zet dit gif in. Dat zijn de directeur van de FSB (binnenlandse veiligheidsdienst) en die van de SVR (buitenlandse veiligheidsdienst). En het bevel om dit gif in te zetten tegen een Russisch staatsburger kan van niemand anders komen dan van Poetin.

“Waarom hij dat zou willen? Omdat wij zijn systeem onder ongekende druk gezet hebben. Er zijn talloze invallen bij ons geweest. We kampen allemaal met bevroren banktegoeden. Iedereen wordt verhoord. En toch zijn we er nog. We worden zelfs sterker. We hebben Poetins partij bij recente verkiezingen verslagen. Ze snappen dat ze een groot probleem krijgen bij de parlementsverkiezingen van volgend jaar. Noem het gerust megalomanie, maar daarom denk ik dat we het slachtoffer zijn geworden van ons eigen succes.”

3. Wat nu?

“Herstellen. Niemand weet in hoeverre dat kan. Ik heb de artsen gevraagd wanneer mijn handen stoppen met trillen en ze zeggen: ‘Aleksej, er is weinig ervaring hiermee.’ Misschien duurt het een maand of twee. Maar ik keer absoluut terug naar Rusland. Onze populariteit stijgt, we winnen verkiezingen, zelfs als we niet mogen meedoen. Steeds meer mensen kijken naar onze corruptieonderzoeken. En het allerbelangrijkste: ik word omringd door mensen die geloven in wat ze doen. Dat maakt me gelukkig. Dat je doet waarin je gelooft en dat er mensen zijn die dat steunen.”

Joelia Navalnaja (Navalny’s echtgenoot): “Ik ben niet bang om terug te gaan. Maar toen hij nog in het ziekenhuis lag, heb ik wel tegen hem gezegd: ‘Ik begrijp dat je zo snel mogelijk terug wil, maar ik smeek je om eerst helemaal te herstellen. Want ik weet niet wat ons in Rusland te wachten staat. Als je niet helemaal hersteld aankomt, dan lukt het misschien geen tweede keer om je te redden.’ Ik denk dat hij gehoord heeft wat ik zei.

“Ik zal nooit proberen hem over te halen om te stoppen. Ik vind het mooi wat hij doet. Hij probeert de wereld echt beter te maken. Ik zou teleurgesteld zijn als hij zou zeggen: weet je, dit is niet gezond, ik stop ermee.”