Bibliotheken in Antwerpen worden ontmoetingsplekken: "In plaats van de bib vol te proppen met boeken, willen mensen er mekaar ontmoeten"

"Als de maatschappij verandert, moet de bibliotheek mee veranderen", dat zegt Mieke Van Geel, programmaleider Openbare Bibliotheken bij de Stad Antwerpen.

"Bibliotheken zijn nog te veel plekken die vol staan met boeken maar waar je niets kan doen. Maar uit onderzoek blijkt dat de traditionele veellezer niet bestaat. Er zijn negen profielen van lezers. Maar twee daarvan worden door ons bediend. De zeven andere lezersprofielen komen bij ons niet voldoende aan hun trekken", aldus Van Geel.

Een opvallend profiel is de "third place gebruiker". Dat zijn kinderen tot dertien jaar die de bibliotheek als "derde plek" gebruiken. Ze hebben geen eigen kamer thuis, geen eigen laptop. Zij hebben de bib nodig om hun huiswerk te maken. Ze spreken er af met vrienden en hangen er rond. "We bereiken ze vanzelf maar we bieden ze weinig aan. Terwijl we hen zoveel kennis zouden kunnen meegeven, door hen dingen te laten doen. Het gaat dan niet over speeltuinen of ballenbaden maar we kunnen hen bijvoorbeeld leren programmeren of werken met een laptop. Slam poetry is dan weer een speelse manier om hun taalvaardigheid te vergroten", zegt Van Geel.

"We moeten bibliotheken niet meer vol proppen met boeken. Maar maak er een ontmoetingsplek van waar je van alles kan doen. Betrek bezoekers ook bij het samenstellen van de collectie. Laagopgeleide mensen voelen zich bijvoorbeeld niet welkom in de bib, blijkt uit onderzoek. Het is te chique, ze begrijpen de woorden die we gebruiken niet. Ze brengen hun kinderen wel naar hier maar maken zelf meteen rechtsomkeer", aldus Van Geel.

"We gaan ook de boetes afschaffen maar in plaats daarvan met een systeem van "nudging" of positieve manipulatie werken. Want nu merken we dat kinderen soms niet meer naar de bib mogen van hun ouders omdat ze ooit een boete hebben gekregen. Sommige mensen moeten soms 700 euro betalen voor enkele boeken. Dat zorgt voor veel stress bij families en van die negatieve associatie willen we af", zegt Van Geel.

In Nederland hebben ze zes jaar ervaring met het afschaffen van boetes. Mensen worden gepusht om de boeken terug te brengen. En dat werkt. ""Het is blijkbaar een goed boek dat je thuis hebt liggen, kan je het toch terugbrengen?" En als mensen het boek niet terugbrengen, blokkeren we hun bibliotheekkaart totdat ze het boek terugbrengen. Het systeem van boetes innen, kost de stad trouwens ook veel", zegt Van Geel.

De stad Antwerpen maakt deze legislatuur ruim negen miljoen euro vrij om van de Antwerpse bibliotheken echte ontmoetingsplekken te maken. Voor de exploitatie ervan, ruim vijftien miljoen euro. Tegen november 2021 zouden de nodige veranderingen moeten zijn doorgevoerd, liet schepen van cultuur Nabilla Ait Daoud (N-VA) weten.