Vlaams koppel sterft thuis aan malaria: ‘We denken dat malariamug via de luchthaven is binnengebracht’

Malaria is een tropische ziekte die overgedragen wordt door exotische besmette muggen die in ons land niet voorkomen. Een besmetting door malaria in Vlaanderen is dan ook uiterst zeldzaam. Het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse overheid en het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) onderzoeken de besmettingen. 

Ze benadrukken dat het zo goed als uitgesloten is dat nog andere mensen in Kampenhout of omgeving de ziekte opgelopen zouden hebben of kunnen oplopen. De mug die de besmetting heeft veroorzaakt, is zo goed als zeker dood, zonder zich te kunnen voortplanten. 

Onderzoekers gaan deze week wel muggen en muggenlarven zoeken in de omgeving om na te gaan welke soorten muggen er voorkomen. Het gemeentebestuur, Zorg en Gezondheid en het ITG wensen hun steun uit te drukken voor de familie van het overleden echtpaar.

Via luchthaven

Je kan besmet raken met malaria als je gestoken wordt door een mug die de malariaparasiet heeft. Alleen muggen van een bepaalde soort, het type ‘Anopheles’, kunnen malaria zo verspreiden. Ze kunnen malaria ook enkel doorgeven als ze eerst zelf malaria opnemen door een besmet persoon te steken. 

Aangezien de Anopheles-muggen in ons land weinig voorkomen en er nauwelijks mensen met malaria rondlopen, is het hoogst uitzonderlijk dat hier mensen besmet raken met malaria. Hoe is het koppel in Kampenhout dan besmet geraakt? 

Ze blijken niet op reis te zijn geweest en ook geen bezoek ontvangen te hebben van reizigers die een exotische mug in bagage konden meebrengen. De enige aanneembare verklaring is dat een exotische malariamug via de luchthaven van Zaventem of Melsbroek in ons land is binnengebracht. 

Joris Moonens, woordvoerder van Zorg en Gezondheid: “Het type malaria waaraan het echtpaar overleden is, wijst op een variant die vooral in Afrika voorkomt. De luchthavens van Zaventem en Melsbroek zijn maar een paar kilometer verwijderd van hun woning. Een mug kan die afstand overvliegen. We denken dus dat een mug vanuit het buitenland is overgevlogen in een bagageruim, zo op een luchthaven is terechtgekomen en vandaar naar de woning van het echtpaar is gevlogen, om er beide personen te steken en te besmetten, helaas met fatale afloop.” 

Midden september

Uit het onderzoek blijkt dat de besmettingen vermoedelijk midden september zijn gebeurd. Toen was het nog warm genoeg voor een exotische malariamug om tijdelijk te overleven. Er zijn ook geen andere mensen gestoken en besmet, anders zouden die intussen al ziek zijn geworden. De mug zelf kan het koude weer van de voorbije weken niet overleven. Ze is zo goed als zeker dood en zal zich niet hebben kunnen voortplanten. 

“Een besmetting door malaria in Vlaanderen is zeldzaam in ons land, laat staan een overlijden. De laatste keer dat we een besmetting in Vlaanderen opgemerkt hebben, was in 2014. Dit is dus een heel tragische, maar ook heel uitzonderlijke samenloop van omstandigheden. Mensen uit de buurt hoeven zich dan ook absoluut geen zorgen te maken. De kans op meer besmettingen is quasi nihil. Je kan ook niet besmet zijn door die ene mug zonder dat je het weet of voelt, je zou dan al ziek geworden zijn. Je hoeft dus niet attent te zijn voor bepaalde symptomen of bang te zijn als je de voorbije weken gebeten bent door een mug.”

Onderzoek

Onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde gaan de komende dagen nog op pad in de buurt van de woning waar de besmettingen gebeurd zijn om er muggen en muggenlarven te vangen. Dit onderzoek heeft niet als doel om de mug te vinden die het echtpaar besmet heeft of om andere exotische malariamuggen te vinden. Die kans is immers zo goed als uitgesloten. Wel willen de onderzoekers nagaan welke soorten muggen in de buurt voorkomen en of daar types bij zijn van de soort Anopheles, de soort die wel in staat is om malaria te verspreiden als ze eerst iemand kunnen steken die malaria heeft. 

De onderzoekers zullen enerzijds in het huis van het overleden koppel zoeken naar levende en dode muggen en in de tuin een val met een lokmiddel plaatsen. In de tuin en in de omgeving zullen de onderzoekers in de week van 12 oktober zoeken naar muggenlarven in verschillende mogelijke broedplaatsen, zoals boomholtes, moerassen, vijvers en voorwerpen die regenwater bevatten. 

“De muggenvangst die de wetenschappers van het ITG gaan doen, zal ons hoogstwaarschijnlijk niets meer leren over het overlijden van het echtpaar. We zijn er immers van overtuigd dat het hier ging om een enkele mug die werd overgevlogen en die intussen al dood is”, zegt dokter Wim Van Bortel van het Instituut voor Tropische Geneeskunde. 

“Onderzoekers gaan deze week wel muggen en muggenlarven zoeken in de omgeving om na te gaan welke soorten muggen er voorkomen. Naar aanleiding van deze overlijdens willen we wel nagaan of de inheemse Anopheles-mug die mogelijk malaria kan verspreiden, voorkomt in de streek. Zelfs als dat het geval zou zijn, denken we niet dat die muggen dan verantwoordelijk zijn voor de overlijdens of besmettingen kunnen veroorzaken. 

Ze kunnen pas iemand besmetten nadat ze eerst iemand met malaria gestoken hebben en dat is heel onwaarschijnlijk in Vlaanderen. Mochten er inheemse malariamuggen zijn, dan zouden we al meer zieke mensen gezien hebben. Daarnaast blijft het belangrijk om de import van uitheemse, exotische muggensoorten in onze contreien goed te monitoren”, besluit Van Bortel.