Trump lijkt er haast weer bovenop. Welk middel maakt hem zo blij?

Blijkt er toch een wondermiddel te bestaan tegen Covid-19, als we althans de Amerikaanse president Trump moeten geloven. Sinds zijn terugkeer uit het ziekenhuis bewierookt hij de cocktail van antistoffen die hem daar is toegediend. Dat medicijn, zei hij deze week in een videoboodschap, heeft hem genezen, hij wil het heel snel in alle ziekenhuizen gratis beschikbaar stellen. 

Antistoffen zijn de beloften van de coronapandemie. Ze zitten volop in het bloed van patiënten die de ziekte hebben doorstaan en vormen zo een soort levend medicijn. Antistoffen binden aan het coronavirus en voorkomen zo dat het de cellen kan binnendringen. Ze hebben niet veel effect bij patiënten die al heel ernstig ziek zijn, zo heeft onderzoek uitgewezen: die patiënten hebben zelf al zoveel antistoffen in hun bloed dat een extra zetje niet uitmaakt. 

Het vermoeden bestaat dat ze in een eerder stadium van de ziekte wél effectief kunnen zijn, zegt arts-microbioloog Hans Zaaijer van Sanquin, een Nederlandse organisatie die de bloedvoorziening regelt. Ze zouden zelfs een soort brug kunnen vormen totdat er een vaccin is: geef ze aan kwetsbare mensen en je voorkomt misschien dat ze ziek worden.

Tal van farmaceuten zijn nu in menselijk bloed aan het zoeken naar de krachtigste antistoffen om die in grote hoeveelheden na te maken. Regeneron, het biotechbedrijf achter het Trump-medicijn, maakte eind september de eerste, positieve testresultaten onder 275 proefpersonen bekend: de cocktail van twee antistoffen blijkt de hoeveelheid virusdeeltjes in het lichaam te verlagen, vooral bij mensen die zelf nog geen antistoffen hebben aangemaakt en nog niet ziek zijn. 

Ook farmaceut Eli Lilly had goed nieuws: de antistoffen van het farmabedrijf blijken bij onderzoek onder ruim 450 patiënten met milde covidklachten de kans op een ziekenhuisopname met 72 procent te reduceren. De resultaten zijn nog niet in een vakblad verschenen (dus nog niet door collega-wetenschappers beoordeeld) en er klinkt ook kritiek. Zo lijkt die 72 procent afname spectaculair, maar gaat het in werkelijkheid om een verschil van welgeteld vier ziekenhuisopnamen. Nader onderzoek, bij grotere groepen patiënten, is gaande. 

Regeneron heeft donderdag bij medicijnautoriteit FDA een aanvraag ingediend voor registratie van de antistof-cocktail, maar experts zeggen dat de resultaten echt nog niet robuust genoeg zijn voor toelating op de markt.

Plasma inzamelen

Toch kan het goed zijn dat de antistoffen Trump hebben geholpen, zegt microbioloog Zaaijer, vooral omdat die hem in een vroeg stadium al zijn toegediend. Ook in Nederland wordt het effect van antistoffen onderzocht, alleen dan niet de gekloonde varianten van de farmaceuten. Sanquin heeft de afgelopen maanden bloedplasma ingezameld van genezen covidpatiënten, er liggen inmiddels zakken plasma mét antistoffen klaar. Sanquin maakt ook flesjes met geconcentreerde antistoffen die na een laatste controle ter beschikking komen van het ministerie van Volksgezondheid, vertelt Zaaijer. Daar wordt bepaald wie het experimentele medicijn krijgt toegediend, misschien wel preventief. Gedacht wordt aan kwetsbare patiënten met een verzwakt immuunsysteem.

Artsen wijzen erop dat Trump niet alleen antistoffen heeft gehad, maar ook andere medicijnen en dat het maar de vraag is welk middel hem erbovenop heeft geholpen. Pikant detail: een van die medicijnen is dexamethason, een zeer krachtige ontstekingsremmer die psychische bijwerkingen kan hebben. Patiënten kunnen manisch, euforisch en licht ontremd raken, en afhankelijk van de gevoeligheid voor het medicijn kan dat al na 24 uur gebeuren, aldus Nederlandse artsen. “Trump zegt steeds dat hij zich twintig jaar jonger voelt”, zegt een van hen. “Dat verbaast me niks. Patiënten die dit middel slikken voelen zich vaak een tijdlang opperbest.”