Premier Alexander De Croo over vermijden lockdown: ‘Welke zekerheid heb je nog in een wereld als vandaag?’

Bent u het al wat gewoon, premier zijn?

“Nee, persoonlijk realiseer ik het mij eerlijk gezegd nog niet helemaal. Sinds die woensdagmorgen waarop duidelijk werd dat ik het was, is het gewoon één sneltrein geweest. Er is zoveel gebeurd. Het voelt aan als drie weken, maar het is er maar één.”

U ziet er ook wel heel moe uit, eerlijk gezegd.

(lacht) “Allez, bedankt! Maar goed, het draait niet om mij, hé.”

U heeft het achteraf bekeken toch bijzonder goed gespeeld. Eerst paars-groen torpederen en kandidaat-premier Gwendolyn Rutten onschadelijk maken. En dan zelf premier worden van zo’n coalitie.

“Zo zat het niet in elkaar, maar ik ga daar ook niet te veel op terugkomen. De vorige paars-groene poging is mislukt omdat CD&V daar niet in gerespecteerd werd. Vandaag wordt elke partij gerespecteerd, en dat is toch vooral de verdienste geweest van Egbert (Lachaert, voorzitter van Open Vld, red.) en later Conner Rousseau (sp.a). Zij hebben eindelijk een traject gecreëerd waarin elk van de 7 partijen zich comfortabel voelde. Maar in tegenstelling tot wat ongeveer half België dacht, is het nooit mijn instelling geweest dat ik per se premier moest worden. Zo heb ik nooit geredeneerd. Er zijn meerdere rollen die ik had kunnen spelen. Je mag je geluk daar niet van laten afhangen.”

Heeft Rutten u proficiat gewenst?

“Ja, ze heeft mij een berichtje gestuurd.”

En wat heeft u geantwoord?

(lacht) “Dankuwel. En de rest moet u niet niet weten.”

Meer dan een jaar geleden zei u in deze krant dat Open Vld zeker niet de premier moest leveren. Ik citeer: “wij zijn de zevende partij in het parlement. Je moet de democratie respecteren. Als eerste minister zonder slagkracht ben je de dweil van je regering.”

“Dat was de manier waarop ik er toen naar keek. Maar men heeft nadien inderdaad geprobeerd om de grote partijen samen te brengen. Ik weet niet hoever men daarmee stond, ik kan alleen maar vaststellen dat het niet gelukt is. Dan kan je een land niet stuurloos achterlaten. Niemand heeft vorig jaar gestemd voor stuurloosheid.”

Wat zegt u tegen de mensen die Open Vld nu zien als de verraders van Vlaanderen, omdat jullie uiteindelijk toch een regering gevormd hebben zonder N-VA?

“De vraag is of dié mensen dat al niet eerder vonden. Diegenen die dat zeggen, geloven niet in een land als België. Ik respecteer die keuze, maar ze staat haaks op wat ik wi: dit land wél doen functioneren. Dat is wat men van ons verwacht. Er is de voorbije twee jaar heel veel gepalaverd en zo weinig gedaan. Nu gaan we meer doen en minder palaveren. Ik begrijp dat heel veel mensen sceptisch zijn en terwijl ze dit lezen denken: jaja, eerst zien. Ik kan die mensen alleen maar gelijk geven en ik denk dat iedereen in deze ploeg zich daar zeer bewust van is. Het is aan ons om te bewijzen dat we met onze voeten op de grond staan, de juiste prioriteiten leggen en zaken opnieuw doen functioneren. Ik heb ook echt het gevoel dat dit een groep is die elkaar iets gunt en dat is iets wat ik tot nu toe altijd gemist heb in de politiek. Een groep die zegt: we gaan dat hier samen doen.”

Wie van uw ministers heeft u al het meest verrast?

“Eigenlijk heeft Vincent (Van Quickenborne, red.) mij tijdens de onderhandelingen enorm verrast. Hij heeft zich zeer vaak opgesteld als de grote compromismaker en dat is niet hoe hij bekend staat.”

U kent hem nochtans goed.

“Ja, en mijn ervaring was dat hij er altijd in vliegt als een stier.” (lacht) “Ik ben eigenlijk vooral aangenaam verrast door de mentaliteit waarmee iedereen in die regering zit. Bon ja, we zijn 7 dagen bezig hé. De eerste keer dat er een publiek meningsverschil is, zal u mij deze uitspraak voorschotelen.”

Er komt veel kritiek op het regeerakkoord: het blinkt uit in vaagheid, heel veel uitgaven zijn gebetonneerd, de inkomsten zijn veel minder voorzien. De sfeer zou wel eens snel kunnen bekoelen.

“Dat is niet zo. Een deel van het budgettair traject ligt vast en dan is er een deel dat afhangt van hoe de economie ervoor staat. Als ze het beter doet, dan moeten we zeker meer geld opzij zetten. Maar als ze het slecht doet, dan gaan we toch niet blijven snijden? Dan doen we onze economie helemaal dood.”

Maar moeten we dan wel zoveel extra blijven uitgeven? Ik denk maar aan de hogere pensioenen.

“Dat we vandaag een belofte nakomen die elke partij gedaan heeft tijdens de verkiezingen, vind ik perfect te verdedigen. We verhogen de laagste pensioenen - en dat zijn vaak ook pensioenen van zelfstandigen, die gaan het meeste winnen - en terwijl nemen we maatregelen die de kost van de vergrijzing onder controle houden. De minister van pensioenen moet tegen september volgend jaar met een reeks van hervormingen komen om de kost van de vergrijzing onder controle te houden.”

Onvoldoende toch? Aan de gelijkgestelde periodes raakt u niet: ook tijdens periodes van werkloosheid blijven mensen pensioen opbouwen. 

“Nee, maar er staat wél in het regeerakkoord dat de voorwaarde om toegang te krijgen tot dat minimumpensioen, ook het aantal effectief gewerkte jaren moet zijn. In plaats van ons te verliezen in de symbolen van de ene of de andere hebben we het gewoon op een andere manier proberen doen.”

Over de coronacrisis dan. Marc Van Ranst zegt dat we naar een nieuwe lockdown gaan, als het aantal besmettingen niet daalt binnen de 10 à 12 dagen. Is dat zo?

“Ik weet niet hoe de zaken gaan evolueren, maar laat het mij anders zeggen: we hebben het zelf in de hand. Dat is de boodschap die ik en Frank (Vandenbroucke, red.) hebben willen geven. Ons gedrag bepaalt het verschil tussen leven en dood bij kwetsbare mensen, daar gaat het over. Wij Belgen zijn mensen met gezond verstand. Laten we daar ook naar handelen.”

Is een tweede lockdown dan nog mogelijk? Cru gezegd: dat kunnen we ons toch gewoon niet permitteren? 

“Zoals ik in mijn regeerverklaring gezegd heb: ik zal er alles aan doen om dat te vermijden.”

U kan dat niet met zekerheid zeggen?

“Welke zekerheid heb je nog in een wereld als vandaag? In juni hadden we allemaal gehoopt dat we in oktober niet meer in deze situatie zouden zitten. Dit is een virus zonder handboek. Natuurlijk ga je altijd mensen hebben die de maatregelen niet respecteren, maar de overgrote meerderheid van de mensen doet het wel goed. Laten we hen nu ook niet de stuipen op het lijf jagen, voor veel mensen is het al zwaar genoeg.”

Maar ondertussen gaan in Brussel wel alle cafés dicht. Hadden ze daar niet sneller moeten schakelen, in plaats van meteen zo drastisch?

(aarzelt) “Het is altijd gemakkelijk om achteraf bespiegelingen te maken. Maar Brussel heeft de juiste beslissing genomen, hoe onrechtvaardig die ook aanvoelt.”

Wanneer heeft u uw vader verteld dat u premier werd?

(lacht) “Ik moest om 10 uur naar de koning na een hele nacht onderhandelen. Ik zag er niet uit en ik rook er niet naar. Dus ben ik mij snel gaan douchen en scheren in een hotel. Ik heb hem toen gebeld toen ik mijn tanden aan het poetsen was.”

Was hij emotioneel?

“Nee! Hij zei ‘zeer goed jongen’ en we hebben denk ik geen 30 seconden gesproken. En eigenlijk hebben we er nog altijd niet echt over gesproken, bedenk ik me nu net.”

Hij heeft er wel al veel over gesproken!

(lacht) “Ja, maar hij had al lang geen interviews meer gegeven en dat vind ik wel knap. Ik weet hoe moeilijk dat is voor hem.”

En uw zonen? Hoe reageerden zij?

“Wel, ongeveer een maand geleden zat mijn vrouw met mijn jongste in de auto en werd er op Q-music een journalist geïnterviewd over wie premier zou worden. Die deed de verschillende mogelijkheden uit de doeken en uiteindelijk zei hij dat hij persoonlijk wel dacht dat het Alexander De Croo zou worden. Mijn zoon schoot toen wakker en riep: ‘papa? Dat kan toch niet?’ 

Die bewuste woensdagmorgen heb ik dan naar mijn vrouw gebeld om te zeggen dat ons leven toch wel serieus ging veranderen. De kinderen waren toen juist wakker. Maar ik zei: hou dat voor jullie, want er is nog niemand die dat weet. Dat was ook zo, om 7 uur ‘s morgens. Hij heeft dat heel letterlijk genomen, want toen er tegen de middag een leraar bij hem kwam om te zeggen ‘proficiat voor uw papa’ bleef hij volhouden dat dat niet waar was.” (lacht)

Praat u met hen over politiek?

“Ja, maar zij herleiden politiek tot ‘ruzie maken’. Ik vraag ‘s avonds aan mijn kinderen: wat heb je op school gedaan vandaag? Zij vragen aan mij: heb je weer ruzie gemaakt. En dat heeft me wel doen nadenken. Natuurlijk zit je in de politiek met meningsverschillen, maar het is de voorbije jaren toch wel heel hard geweest. Misschien moeten we ons ook wel eens realiseren dat het taalgebruik van politici door sommigen ook aanzien wordt als een soort leidraad. We kunnen van mening verschillen, maar daarom moeten we elkaar niet kapotmaken.”

Welke rol zal uw vrouw spelen? We zagen mevrouw Michel wel eens aan de zijde van Melania Trump…

(lacht) “We hebben het daar nog niet over gehad. Annik heeft wel gezegd dat ze graag haar job zou blijven doen en ik ga daar alles aan doen. Ik zou niet willen dat zij omwille van mijn job zou moeten stoppen met werken. Stel u voor, na alles wat ik daar vroeger over gezegd heb. Ik ben er deze week nog in geslaagd om mijn zonen twee keer naar school te brengen en het is mijn bedoeling om dat te blijven doen. Uiteindelijk hebben we de voorbije maanden nu ook wel gezien hoeveel we van thuis kunnen doen.”

Lees ook:

Bij de ouders van de premier: ‘Ik weiger champagne te drinken zolang dit land in deze toestand vertoeft’