Tom Van Grieken (Vlaams Belang) zaait twijfel over corona-app, maar zijn argwaan is ongegrond

Coronalert, de Belgische app die u kan waarschuwen als u nauw contact hebt gehad met een door Covid-19 besmet persoon, garandeert volledige anonimiteit. Toch weigert Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken om de app te gebruiken. “Omdat ik geen vertrouwen heb in de Belgische staat”, zo vertelde hij aan journalist Jan Demeulemeester, in de marge van een debat. “Je kan beter een beetje te veel wantrouwen hebben dan te weinig. Eens ze uw gegevens hebben, weet je niet waarop en waaraf”, aldus Van Grieken.

De argwaan van Van Grieken is ongegrond. Coronalert slaat geen locatiegegevens, naam of telefoonnummer op. De app gebruikt enkel anonieme cijfercodes om bij te houden met wie iemand nauw contact heeft gehad. Die codes worden bovendien niet bewaard in een centrale databank, maar op het toestel van de gebruiker zelf. Wie wil controleren hoe veilig de app is voor zijn privacy, kan dat: de hele architectuur van de app is online raadpleegbaar.

Met zijn uitspraken plaatst Van Grieken zichzelf op de overheidssceptische lijn die rechts-populistische partijen wel vaker bewandelen. De overheid is voor hen eenvoudigweg een vehikel van de zichzelf bediende elites die in alle opzichten vervreemd zijn van het gewone volk. Het is de positie waar Vlaams Belang zich de voorbije jaren het comfortabelst voelde: die van de radicale systeemuitdager.

Timing

Het verbazingwekkende is in die zin niet dat de VB-voorzitter het coronabeleid gebruikt om het wantrouwen in de staat aan te wakkeren, maar veeleer dat hij dat nu pas doet. Tot nog toe had het Vlaams Belang zich al bij al gematigd en soms zelfs constructief opgesteld in haar oppositiewerk.

De partij liet weliswaar geen kans aan zich voorbijgaan om scherp uit te halen wanneer het beleid tekort schoot. “We hebben bijvoorbeeld flinke kritiek geuit op de mondmaskersaga”, zegt Chris Janssens, VB-fractievoorzitter in het Vlaams Parlement. “En we hebben duidelijk laten verstaan dat de Vlaamse regering niet assertief genoeg is geweest. Ook nu weer, met de aankoop van sneltests, gaat het allemaal veel te traag.”

De rode draad in het oppositiewerk van de partij is evenwel dat de wetenschappelijke consensus niet bestookt wordt. “Wat wetenschappelijk gefundeerd is, gaan we niet in vraag stellen. We zijn geen partij met experts of virologen, wij hebben ook niemand in de adviesorganen. Wat wij door de experts ter zake voorgesteld krijgen, daar gaan wij van uit dat dat ook correct is”, zegt Janssens.

Anderhalve meter afstand houden, handhygiëne, mondmaskers op drukke plaatsen – Vlaams Belang schikt er zich niet alleen naar, maar profileert zich zelfs voorzichtig als voortrekker. “Wij waren de eerste om op te roepen tot verplichte mondmaskers,” zegt woordvoerder Jonas Naeyaert. “Onze koers is: volg de coronaregels, en wees veilig.” Op de recente manifestatie op de Heizel werden betogers bijvoorbeeld aangespoord om een mondmasker te dragen.

De partij geeft het zelf niet graag toe, maar het valt moeilijk te ontkennen dat de houding van Vlaams Belang iets tegennatuurlijks heeft. In het verleden was de ‘wetenschappelijke consensus’ niet de eerste bekommernis van het VB – alvast niet in het debat rond klimaatverandering. Dat de partij zichzelf ziet als de verdediger van de overheidsrichtlijnen tegen Covid-19, wringt eveneens voor de systeemuitdager die het Vlaams Belang zo graag wil zijn.

Contrast

Het contrast met geestesgenoten in het buitenland is groot. Thierry Baudet, voorzitter van de Nederlandse populistische partij Forum Voor Democratie, is heel wat voortvarender in zijn kritiek op het Nederlandse coronabeleid. Anderhalve meter afstand houden is “absurd”, vindt Baudet. Hij vergelijkt Covid-19 ook weleens met een “venijnig griepvirus”.

Baudet ziet wel heil in het malariamiddel hydroxychloroquine. “Het lijkt verbluffend goed te werken”, liet hij zich ontvallen. Dat klopt niet: er is geen wetenschappelijk bewijs dat het middel beschermt tegen Covid-19. Niettemin is ook Marine Le Pen, voorzitster van het Franse Rassemblement National,  pleitbezorger van hydroxychloroquine. Zij vond eerder dat artsen het medicijn moeten kunnen voorschrijven.

Het gebruik van hydroxychloroquine is een stokpaardje onder rechts-populisten, van Amerikaans president Donald Trump tot Braziliaans president Jair Bolsonaro. Niet zo voor Vlaams Belang, dat het onderwerp helemaal links liet liggen.

De Vlaams-nationalisten lijken zich vooral te hoeden voor uitspraken die later erg roekeloos kunnen blijken. Wie pleit om geen afstand te houden of wie valse verwachtingen schept over geneesmiddelen, kan daarmee indirect verantwoordelijk zijn voor talloze besmettingen en zelfs voor overlijdens. Dat wil natuurlijk geen enkele politicus, en al zeker geen partij die zich opwerpt als de beschermheer van het volk.

“Dat klopt, al het is zeker geen bewuste strategie van onze partij”, zegt Janssens. “Maar in zo’n crisis moet je natuurlijk wel opletten met al te grote stellingnames. Er zijn al genoeg doden gevallen. Je moet dan als partij een verantwoordelijke positie aannemen.”

De uitspraken van Van Grieken lijken alvast te breken met die koers. Alle experts zijn het erover eens dat Coronalert bijzonder privacyvriendelijk is en een nuttige bijdrage leveren aan de strijd tegen het virus. In plaats van dat nut te benadrukken, koos Van Grieken ervoor om twijfel te zaaien.