Greta Thunberg in intieme docu: ‘Mijn leven lijkt wel een surrealistische film’

Wordt Greta Thunberg aangestuurd door hogere politieke machten? Is haar vader eigenlijk de stuwende kracht achter haar pogingen om wereldleiders aan te zetten tot een ambitieuzer klimaatbeleid? Nee, de jonge Zweedse klimaatactiviste is eigengereid en vaart nadrukkelijk op eigen kompas, blijkt uit I Am Greta, een documentaire over Thunbergs leven en werk. De film komt volgende week in de zalen.

‘Mijn leven lijkt wel een surrealistische film’, zegt Thunberg in dit zorgvuldig en intiem gefilmde (maar zeker niet volledige) portret. Het is zo’n film waarin een anoniem en getroebleerd muurbloempje dankzij een miraculeuze combinatie van doorzettingsvermogen, uniek talent, geluk en privilege plotseling wordt gezien door haar omgeving en uitgroeit tot held van het verhaal.

I Am Greta laat in observerende stijl, zonder aanvullend gepraat in de camera, zien hoe Thunberg (toen 15 jaar) in augustus 2018 als eenzame spijbelaar voor het Zweedse parlement met een skolstrejk för klimatet-bord actievoert voor een ambitieuzer klimaatbeleid. Dan begint haar saga: meer jongeren sluiten zich aan, de media duiken erop, Arnold Schwarzenegger moedigt haar aan in een tweet. Enkele maanden later al spreekt ze op internationale klimaatcongressen.

De documentaire eindigt met haar zeiltocht over de Atlantische Oceaan naar New York (Thunberg en haar ouders besloten te stoppen met vliegen), waar ze ruim een jaar na haar eerste stakingsdag tijdens een VN-klimaattop in een emotioneel betoog wereldleiders het vuur na aan de schenen legt: “Jullie hebben mijn dromen gestolen!”

Aspergersyndroom

De film is een persoonlijk portret van iemand die liever niet geportretteerd wil worden. Haar boodschap moet wat Thunberg betreft centraal staan. Haar aspergersyndroom komt uitgebreid aan bod; ze toont zich opmerkelijk zelfbewust over haar aandoening, die het volgens haar eenvoudig maakt om door alle ruis en onzin van politici heen te prikken.

Het inzichtelijkst zijn de onderonsjes met vader Svante, die in haar kielzog meereist. Hij is volgens critici een van de grootste Greta-souffleurs, maar blijkt in werkelijkheid (althans: voor de camera) een lieve man die zijn dochter af en toe juist probeert af te remmen. Het woord ‘massa-extinctie’ is wat hem betreft wat te radicaal voor het persbericht over de gevolgen van de opwarming van de aarde. Pap, daar gáát het juist om, zie je haar denken.

Als de documentaire ergens in slaagt, dan is het wel in de ontmanteling van het idee dat Thunberg door een hogere hand wordt aangestuurd. Dat blijkt ook uit de scène waarin ze hardop kritiek voorleest op haar persoon en haar gedachten. ‘Fuck Greta’, gevolgd door een schaterlach.

Financiering

Toch blijven er vragen over. Informatie over de financiën van Thunbergs tour ontbreekt volledig, waardoor documentaireregisseur Nathan Grossman onnodig veel munitie creëert voor iedereen die Thunberg beschouwt als een marionet – wie meer wil weten moet zelf googlen. Moeder Malena Ernman, oud-operazangeres, blijft vrijwel volledig buiten beeld.

Het lijkt alsof de makers van I Am Greta in een kramp schoten naarmate Thunbergs beroemdheid toenam. In de wetenschap dat elke snipper kritiek door de Poetins, Trumps en Bolsonaro’s (ze verschijnen na elkaar in beeld met opmerkingen over de ‘blaag’) van deze wereld kan worden uitvergroot of uit zijn verband worden getrokken, besloten de makers antwoorden op eenvoudige vragen over familie en financiering buiten de film te houden.

I Am Greta werkt vooral enthousiasmerend en effectief als verlengstuk van de klimaatprotesten door jongeren die twee jaar geleden door Thunberg in gang werden gezet. Nu het dankzij die andere crisis lastig is geworden de pleinen en straten vol te krijgen, bieden de bioscopen een tijdelijk onderkomen aan actievoerders voor een betere wereld.