Waarom is er een tekort? Hoe kan ik mij beschermen? Alle vragen over het griepvaccin beantwoord

Waarom kunnen heel wat apotheken geen griepvaccin meer leveren?

Dit jaar zijn 2,96 miljoen vaccins voorzien voor ons land. Dat zijn er zo'n 10 procent meer dan vorig jaar. Die hoeveelheid zou moeten volstaan om iedereen die tot een risicogroep behoort - zoals chronisch zieken, zwangere vrouwen en zorgpersoneel - en alle vijftigplussers te vaccineren. Als ze dat willen, natuurlijk. 

Tot 15 november krijgen zij voorrang bij het afhalen van het vaccin bij de apotheek. Daarna komt de rest van de bevolking aan de beurt. Het feit dat de apothekers de vraag op dit moment de vraag niet kunnen bijhouden, valt te verklaren doordat nog niet alle dosissen beschikbaar zijn: er moeten er nog ongeveer 1 miljoen geleverd worden. Dat zou eind deze maand, begin volgende in orde moeten komen.

Hoe gevaarlijk is de griep nu echt?

Griep is een besmettelijke luchtweginfectie die veroorzaakt wordt door het influenzavirus A of B. Volgens gezondheidsinstituut Sciensano worden elk jaar een half miljoen Belgen getroffen door een griepsyndroom. Daarvan belanden er - afhankelijk van hoe zwaar de epidemie is - 5.000 tot 15.000 in het ziekenhuis (1 tot 3 procent). Van deze patiënten sterft uiteindelijk 6 procent.

Of je meer risico loopt op een coronabesmetting, als je al griep hebt en vice versa, is op dit moment niet duidelijk.

Hoe kan ik mij beschermen?

Hoewel een vaccin geen 100 procent zekerheid biedt, blijft het de beste bescherming. Daarnaast kan je het risico op griep enorm verkleinen door de Covid-maatregelen in acht te nemen, zoals afstand houden en regelmatig je handen wassen. Want griep verspreidt zich, net als het coronavirus, vooral via de druppeltjes die een besmette persoon verspreidt als hij of zij hoest of niest zonder neus en mond te bedekken. 

“We hebben de circulatie van griep nog nooit zo snel zien zakken als dit jaar”, zegt professor infectieziekten Steven Callens (UGent). “Vlak na de eerste coronamaatregelen en de daaropvolgende lockdown duikelden de cijfers (van de vorige griepepidemie, red.) naar beneden. Door ons gedrag verminderde de transmissie van influenza. De circulatie van griep kan je met minimale ingrepen doen dalen, omdat er een zekere groepsimmuniteit is voor deze infectieziekte. Dat geldt niet voor Covid-19, waarvoor iederéén gevoelig is.”

Mogen we hopen op een milder griepseizoen?

Ja, dus. Professor Callens: “Ik verwacht een heel mild griepseizoen, want door de coronamaatregelen zijn er minder interacties tussen de mensen. Bovendien wordt er dit jaar veel meer gevaccineerd dan andere jaren.”

De griep kan hier alleen maar doorbreken, als de virussen die op het zuidelijk halfrond circuleren tot bij ons geraken. Maar hoe lukt dat, als we nog amper reizen?

“Kijk naar de Spaanse griep van 1918-1919, die toch vrij snel in de VS en Europa terecht is gekomen. In die tijd werden vliegtuigen nog niet gebruikt door toeristen. Bovendien ligt het vliegverkeer nu niet helemaal stil. Je hebt niet veel introducties nodig: een paar griepvirusjes zijn genoeg om de bal te laten rollen. Maar het klopt dat de epidemie minder krachtig zal zijn als je minder introducties hebt.”

Wat als er tóch een zwaar griepseizoen komt, boven op de Covid-pandemie?

“Zo'n scenario zou heel veel druk zetten op de ziekenhuizen. Bovendien gaat het in de herfst niet enkel om griep of corona, maar ook andere respiratoire virussen - zoals RSV, het adeno- en het rhinovirus - circuleren dan makkelijker. In het najaar beleven de longartsen altijd hun ergste maanden. Het zijn ‘seizoensarbeiders’.”

“Een combinatie van én Covid-19 én andere respiratoire virussen is niet alleen erger voor het gezondheidssysteem. Ook bij de patiënt zien we veel ernstigere klinische beelden als er sprake is van een co-infectie. Maar of dat ook het geval zal zijn bij een combinatie van corona en griep weten we nog niet.”

Hoe weet je of je besmet bent met de griep of met corona?

“Een longarts-infectioloog zal wel kunnen zeggen of het om een typisch Covid- of influenzabeeld gaat, maar enkel een test kan uitsluitsel geven. Voor een leek is het praktisch ondoenbaar om het verschil te zien. Het enige onderscheidende symptoom is het verlies van geur en smaak, maar ook dat kan andere oorzaken hebben.”

Wanneer mogen we het volgende griepseizoen verwachten?

“Het seizoen begint pas na Nieuwjaar, al is er eind december al een klein beetje circulatie. Daarom is het, zeker voor risicopatiënten, aan te raden om zich niet voor 15 november te laten vaccineren. Je wil toch zo lang mogelijk profiteren van de immuniteit die het vaccin uitlokt. En het griepseizoen kan duren tot na de krokusvakantie.”