Er is genoeg materiaal en dus minder angst bij zorgverleners, maar de psychische klachten zijn nu al minstens even groot als in april.

"We hadden verwacht een positief effect van de zomer te zien, maar dat is helemaal niet het geval", zegt professor Kris Vanhaecht van het Leuvens Instituut voor Gezondheidszorg (KU Leuven). "De resultaten zijn in feite slechter dan tijdens de eerste covidgolf in april."

Het resultaat is verontrustend omdat de bevraging werd afgenomen begin oktober, nog voor de ziekenhuisopnames flink stegen. Er participeerden 1.280 medewerkers van ziekenhuizen en woonzorgcentra aan de vierde online-enquête van De ZorgSamen.

Dat is een initiatief van Zorgnet-Icuro onder het beheer van het Steunpunt Geestelijke Gezondheid. Er namen vooral artsen, verpleegkundigen en zorgkundigen, alsook directies uit ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg en woonzorgcentra aan deel. Gelijkaardige bevragingen vonden plaats in april, mei en juni.      In april waren de scores voor "onder druk staan" en "voortdurend hyperalert zijn" weliswaar nog hoger dan begin oktober. Ook was er toen meer angst bij het zorgpersoneel. "Die is afgevlakt omdat men weet wat er komt en omdat er nergens een tekort aan beschermingsmateriaal is en er overal draaiboeken en protocollen zijn", zegt Vanhaecht.

Hoofd-, spier- en maagpijn

 Andere symptomen zaten begin oktober al even hoog als in april: 55 procent voelt zich oververmoeid, 42 procent ervaart slaaptekort en 35 procent van het zorgpersoneel geeft aan zich onvoldoende te kunnen ontspannen.

Een kwart van het zorgpersoneel (bijna 25 procent) denkt erover na om te stoppen met hun beroep. Dat is veel meer dan in april (16 procent) en uiteraard meer dan voor de covid-pandemie (10 procent). Vanhaecht: "We zagen deze reactie in april het vaakst bij verpleeg- en zorgkundigen, maar nu duikt ze ook op bij andere zorg­beroepen. Ook reacties als “voldoende steun krijgen” en “het gevoel hebben om het verschil te maken” bereiken bij deze meting een dieptepunt."

Er zijn meer lichamelijke symptomen: 30 procent klaagt over hoofd- en spierpijn. Spierpijn, maagpijn en hartkloppingen scoren nu hoger dan bij de bevraging in juni. Vanhaecht: "Dit moet goed opgevolgd worden, want we weten dat zeker artsen maar ook andere zorgverleners graag zorg dragen voor anderen, maar zelf slechte zorgvragers zijn. Een proactieve opvolging is wenselijk."

Meer dan tijdens de eerste golf denken zorgverleners dat ze in de nabije toekomst een beroep zullen doen op ondersteuning door een psycholoog. In juni dacht 40 procent dit zeker niet nodig te zullen hebben, begin oktober was dit nog 26 procent.

Geen witte lakens

Dirk Ramaekers, medisch directeur van het Jessa-ziekenhuis in Hasselt, is niet verrast. "De eerste covid-golf was iets nieuws. We hebben toen de zwaarste caseload gehad van het hele land, en we hebben dat op adrenaline en teamwerk gedaan. Maar in de zomer hebben we minder goed gerecupereerd dan verwacht. We hebben toen patiënten gezien die veel te lang gewacht hadden om hulp te zoeken, met soms dramatische gevolgen. We weten, met de tweede golf nu, dat dit opnieuw zal gebeuren en dat weegt op de schouders van zorgverleners. We weten ook beter wat er op ons afkomt."

Eenzelfde reactie bij Jo Leysen, gedelegeerd bestuurder van het AZ in Turnhout. "Wat covid betreft zijn er nu draaiboeken. Die geven houvast, maar we weten nu ook dat het geen sprint is, maar een marathon. Het moeilijkste komt nog."

"We zullen onze mouwen wel ­opstropen. We hopen dat de bevolking ons steunt en nee, niet door witte lakens uit te hangen of te ­applaudisseren. Volg alsjeblieft ­allemaal de regels."