Biostatisticus Geert Molenberghs: ‘Vergis je niet. We kunnen niet leven met dit virus’

Hoe de cijfers zullen evolueren, hangt af van hoe goed de maatregelen worden opgevolgd en of ze voldoende krachtig zijn. Molenberghs gaat even terug naar de vorige reeks maatregelen, de eerste die de nieuwe federale regering vrijdag 2 oktober afkondigde: maximaal drie nauwe contacten buiten het gezin en vervroegd sluitingsuur voor de horeca. Molenberghs: “Mochten we die niet hebben doorgevoerd, dan wisten we dat we zouden eindigen met dubbel zoveel ziekenhuisopnames als in de eerste golf. Bij tien procent contactreductie zou de piek kleiner zijn dan de vorige maar nog altijd een zware belasting vormen voor de ziekenhuizen. Het zou dan nog lukken, maar niet zonder een stuk van de zorg on hold te zetten. Hadden we 20 procent contactreductie bereikt, dan zouden we dat nu ongeveer moeten zien.”

Voorafname-effect

Molenberghs wijst wel op het zogenaamde ‘voorafname-effect’: mensen die maatregelen naleven nog voor ze worden afgekondigd. “We hebben in jullie enquête gezien dat 83 procent van de bevraagden strengere maatregelen wou. Als dat zo is, zouden de curves nu snel moeten wijzigen, maar ze gaan nog altijd bijzonder hard. We zien nog geen vertraging, en als we ze zien, moeten we ons afvragen of dat niet eerder te wijten is aan het feit dat de testen niet kunnen volgen.”

Vooral in Wallonië is de situatie dramatisch, beklemtoont Molenberghs. “Het systeem kraakt daar uit zijn voegen. Het is een waarheid als een koe: achter een exponentiële curve aanhollen, gaat niet. We moeten hopen dat de nieuwe maatregelen zo snel mogelijk effect hebben. Die waren echt nodig, ook de sluiting van de horeca.”

Als alles goed gaat, zullen we pas over enkele dagen effect zien van de eerste reeks maatregelen die de regering-De Croo nam. Op een mogelijk effect van de maatregelen die vandaag ingaan, is het zeker nog een tiental dagen wachten. Maar welke grootorde van daling in de cijfers mogen we verwachten?

Motor in Wallonië

Molenberghs: “We moeten vooreerst goed begrijpen dat de curve niet meteen zal beginnen dalen. Vergelijk het met een vuurpijl: die schiet recht naar boven, wijkt dan van zijn baan af en gaat dan pas naar beneden. Dat afwijken moeten we nog zien. In maart hebben we daar twee, bijna drie weken op moeten wachten. In Antwerpen zagen we na de invoering van de avondklok de fel stijgende curve snel een tafelbergje worden. Maar toen was het zomer, waren veel mensen weg, leefden we vooral buiten en waren de scholen niet open.”

Geven de scholen dan wind aan de gensters van de epidemie? Molenberghs: “Vooral in Wallonië zijn volgens mij de hogescholen en universiteiten de motor van de epidemie. We hebben allemaal de reportages over Louvain-la-Neuve gezien, waar toch een laisser-fairementaliteit heerst onder de studenten. Het studentenleven in Vlaanderen is een stuk verantwoordelijker georganiseerd. In Wallonië is de publieke opinie zwaar op het spoor van de non-believers geraakt, de idee leeft daar fel dat we het virus maar zijn gang moeten laten gaan. Vergis je niet: we kunnen niet leven met dit virus. Je moet er je voet op zetten en dan nog zal het proberen onder je schoen uit te raken, want het is een nijdigaard. Zéér lage sociale circulatie is de enige remedie.”

“De situatie is slecht in Vlaanderen, maar rampzalig in Wallonië. Enkel Merseyside en Greater Manchester doen het slechter in Europa. Er zijn in ons land 158 gemeenten met meer dan 1.000 besmettingen op 100.000 inwoners. Van die 158 zijn er 137 Waalse gemeenten, 13 Brussels en 8 Vlaamse. Die Vlaamse liggen allemaal in de Brusselse Rand. Brussel-Halle-Vilvoorde is heel zwaar getroffen. In de provincie Luik zijn er zelfs 6 gemeenten waar meer dan 2.000 mensen op de 100.000 inwoners besmet zijn. Dat wil zeggen: de laatste twee weken werd bij 2 procent van de mensen een besmetting bevestigd. Maar we vinden niet alle besmette gevallen, in werkelijkheid ligt het tussen 6 en 10 procent. De ziekenhuizen in Luik zitten vol, in Brussel ook. Het is niet kwart over twaalf, het is halfeen.”

Nieuwjaar wordt als Kerst: intiem feest met het gezin

Kunnen we in ons land de cijfers nog dusdanig doen dalen dat we met Kerst en Nieuwjaar opnieuw meer mensen mogen zien? Molenberghs: “Dat is op dit ogenblik niet onze grootste zorg. De vraag is of we het redden met onze ziekenhuiscapaciteit. Kunnen we het systeem beschermen zonder dat het uit zijn voegen barst? Als we allemaal heel hard meewerken, dan kunnen onze inspanningen wat soelaas brengen rond Kerst. Maar dit zou wel eens erger kunnen worden dan de vorige keer. We hebben geleerd dat de riem afgooien in deze periode maar een beetje kan. Het zal niet de Kerst van 2019 worden, en hopelijk wordt die van 2021 beter dan die van 2020. Maar nieuwjaar vieren met grote aantallen mensen? Forget it. Nieuwjaar zal op Kerstmis lijken: een intiem feest met het gezin.”