Waarom ons land minder gaat testen: ‘De hele strategie van testing en tracing is door het venster gegooid’

Wie wordt nog getest en wie niet meer?

Wie geen symptomen vertoont, krijgt geen test meer. Zelfs indien er hoogrisicocontact is geweest - dat betekent dat je langer dan een kwartier op minder dan anderhalve meter met iemand in contact kwam die besmet is met het coronavirus - is dat niet meer nodig. Ook mensen die terugkeren uit een rode zone in het buitenland worden niet langer getest, als er geen symptomen zijn. Wie wél indicaties van Covid-19 vertoont, krijgt een test. Mensen met klachten krijgen voorrang, alsook de zorg, het onderwijs en bedrijven. 

Ik moet hoesten en heb een snotneus, zijn dat voldoende symptomen om een test te krijgen?

Aan de gevalsdefinitie van Covid-19 verandert niets. Er moet minstens één van volgende symptomen zijn: hoesten, kortademigheid, pijn op de borstkas of het ontbreken van geur- en smaakzin. Ook de combinatie van twee van volgende symptomen zijn ‘voldoende’ om getest te worden: koorts, spierpijn, vermoeidheid, een loopneus, keelpijn, hoofdpijn of diarree.

Verandert de nieuwe teststrategie iets aan de quarantaineregels?

Tot nu was zeven dagen quarantaine voldoende. Die tijdspanne wordt opgetrokken naar tien. Daarna blijft voorzichtigheid geboden. 

Naar welke testcapaciteit schakelen we nu terug?

Ons land voert bijna 70.000 testen per dag uit. Door het schrappen van het asymptomatisch testen, valt 40 procent van de testen weg. Door geen asymptomatische mensen te testen, worden zo’n 20.000 tests ‘vrijgemaakt’.

Betekent dit dat preventieve testen zullen verdwijnen?

“Helemaal niet”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs. “Wie zorg verleent, moet zijn job kunnen blijven uitoefenen. In die groep moet je de kans op besmetting minimaal houden. Ziekenhuizen en woonzorgcentra moeten absoluut veilig zijn. We moeten de testcapaciteit dus inzetten waar we ze nodig hebben. Het preventief testen in de sport- en evenementensector, alsook in universiteiten- er werd zelfs even geopperd om wekelijks alle studenten te screenen- is op dit moment eigenlijk onethisch. Bovendien geeft het een vals gevoel van veiligheid. Een negatieve uitkomst veroorzaakt onoverwinnelijkheid. Anderzijds: het niet meer testen van asymptomatische patiënten kan het virus evenzeer aanjagen. Aan een fitte twintiger die hoogrisicocontact had, maar geen klachten heeft en zelfs niet weet of die al dan niet is besmet, zal gevraagd worden om zichzelf te isoleren. Die zal misschien denken dat het allemaal wel zo’n vaart niet zal lopen en bijgevolg minder voorzichtig zijn.”

Dit zet toch de volledige strategie van testing & tracing op de helling? Want als we mensen minder gaan testen, zal er ook minder getracet worden?

“De hele strategie die we sinds het begin van de crisis op poten wilden zetten, is op één avond zonder veel uitleg door het venster gegooid, ja. De coronalert-app, de contacttracing is achterhaald op deze manier”, zegt infectioloog Steven Callens (UZ Gent). “Van het totaal aantal testen zien we dat heel wat asymptomatische positief zijn. Als we dat niet meer gaan doen, weten die personen niet of ze besmet zijn. Op hun beurt weten ook hun contacten het niet. Ik hoef er geen tekening bij te maken.”

Zal deze wijziging een invloed hebben op de positiviteitsratio?

Als er meer symptomatische patiënten getest worden, zal de kans ook groter zijn dat ze effectief met Covid-19 besmet zijn. De kans is dus reëel dat de positiviteitsratio stijgt. “Dat is ook ‘goed’ in zekere zin”, zegt Molenberghs. “Het is belangrijk dat we dat ‘verkliklicht’ blijven zien, een signaal dat het nog altijd niet goed is.”

Zal de curve niet kunstmatig worden afgevlakt als er minder mensen getest worden? Hoe moeten we de cijfers dan nog interpreteren?

“Er zal een effect zijn. Het cijfer kan een tijd vals hoopgevend zijn”, zegt Molenberghs. “Er zijn weliswaar nog voldoende andere indicatoren om de ernst van de situatie te kunnen inschatten. Een stijgende positiviteitsratio is een eerste alarmsignaal. Maar er zijn ook nog het aantal ziekenhuisopnames, het cijfer op intensieve zorgen en het aantal overlijdens. Vooral de bezettingsgraad op intensieve is een zeer betrouwbare indicator.”

Vanaf wanneer gaat de nieuwe strategie in?

Het water staat de laboratoria aan de lippen. Overal waar zij het niet meer krijgen gebolwerkt, gaat de nieuwe maatregel meteen in. In de zwaar getroffen provincies, zoals Waals-Brabant, Namen en Luxemburg, is de tendens al even aan de gang. Daar worden gezinnen bijvoorbeeld al niet meer getest als één lid positief is. De capaciteit is er niet meer.

Is dit een tijdelijke maatregel?

“Dat is de bedoeling”, zegt Molenberghs. “Met de huidige maatregelen moeten we de curve zien af te buigen en naar een niveau brengen om de testing te herstellen. In juni telden we 100 gevallen per dag. Met de machine die we nu hebben, klaren we dat tegenwoordig bijna met onze ogen dicht. De situatie vandaag, met 12.000 gevallen, is gewoon ongelofelijk.”

Maandenlang hebben we ons kunnen voorbereiden op een tweede golf, we zouden ‘testen, testen, testen’, en nu hebben we er niet genoeg. Hoe is dat mogelijk?

“Een blinde kon zien dat we de testcapaciteit overstegen, maar dat kon veertien dagen geleden ook al”, zegt Callens. “Jammer genoeg houdt het virus daar geen rekening mee. Wel had men toen al kunnen communiceren om vanaf een bepaalde datum geen hoogrisicocontacten meer te testen en daarbij een aantal broodnodige flankerende maatregelen te nemen, zoals het verplichten van thuiswerk. We hadden tenminste geweten waar we aan toe waren.”

De overheid liet vorige week de horeca sluiten. Met deze nieuwe teststrategie zullen we toch geen bewijs meer hebben dat dat een goed idee was?

“We kunnen nog naar de hospitalisaties kijken”, zegt Molenberghs. “Maar het effect zal langer duren. Het aantal besmettingen moet immers al serieus beginnen afnemen om gevolgen te zien in de ziekenhuizen. We hopen wel dat de eerste reeks maatregelen van de nieuwe regering al zichtbaar zijn in de cijfers.”