Experts sturen aan op een nieuwe lockdown, maar de politiek volgt (nog) niet

“Vandaag moeten we dit durven zeggen. Vandaag moeten we durven spreken over een lockdown. We moeten ons niet meer afvragen wat we moeten sluiten, we moeten ons afvragen wat we nog open laten. Wat hebben vandaag nodig?” 

Voor microbioloog Emmanuel André (KU Leuven), die in het voorjaar woordvoerder was van het Crisiscentrum, kon er in het RTBF-journaal geen twijfel over bestaan. De cijfers liggen zo hoog dat een nieuwe lockdown onafwendbaar is. 

Er zijn al uitschieters geweest van meer dan 10.000 nieuwe besmettingen per dag, maar het daggemiddelde ligt nu op 8.975. Die stijging lijkt weliswaar heel licht af te buigen, maar het aantal besmetting verdubbelt nog steeds om de negen dagen. Ook het aantal ziekenhuisopnames per dag is in de laatste 14 dagen zo goed als verdubbeld. 

Als het op deze manier voortgaat, dreigt ons gezondheidssysteem kopje-onder te gaan. André hamert er dan ook op dat de cijfers vandaag veel slechter zijn dan in maart, toen ons land volledig op slot ging. Ierland, dat er beter voor staat dan België, gaat nu in lockdown. 

Omdat de situatie vooral in Brussel, Luik en Henegouwen alarmerend is, lijkt het logisch dat er vanuit het zuiden van het land oproepen voor strengere maatregelen worden gelanceerd. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez sloeg gisteren in deze krant ook al op de grote trom. Hij denkt aan een algemene mondmaskerplicht en een verbod op sportwedstrijden voor publiek. 

Overlegcomité

Vrijdag staat er een nieuw overlegcomité gepland tussen de federale regering en de deelstaten. De kans is groot dat er nieuwe regels komen voor de sport, cultuur en evenementen, omdat de protocollen daarvoor aangepast worden. Ook de langverwachte coronabarometer zou finaal worden goedgekeurd. Het bespreken van nieuwe landelijke maatregelen staat pas volgende week op de agenda. 

Toch neemt ook aan Vlaamse kant de druk daarover toe. Viroloog Marc Van Ranst nam twee weken geleden al het woord ‘lockdown’ in de mond. Hij gaf de maatregelen van toen – nauw contact met drie mensen – nog een kleine twee weken om effect te hebben. Daar zijn we vandaag al voorbij. 

“Wanneer ik dat woord lanceerde, was dat wel degelijk met een bedoeling", zegt Van Ranst. “Uiteindelijk is het een politieke beslissing. Maar de bevolking verwacht krachtdadige maatregelen. Op voorzichtige maatregelen met veel uitzonderingen komt veel meer kritiek.” 

In regeringskringen valt te horen dat men alleszins vasthoudt aan de agenda voor vrijdag: sectorprotocollen en barometer. Voorlopig is er dus geen lockdown in zicht. “Virologen beginnen daar wel vaker over”, zegt een regeringsbron. 

De regering heeft zich op dat vlak ook aan een dure, zelfgemaakte belofte te houden. Toen Alexander De Croo  (Open Vld) van start ging als premier, zei hij in zijn regeerverklaring dat hij een tweede lockdown absoluut wou vermijden. Maar iets later nam hij daarover wel wat gas terug. “Welke zekerheid heb je nog in een wereld als vandaag?", klonk het dan. 

Ook beseft de regering dat strenge maatregelen pas echt goed werken als je ook een einddoel vooropstelt. Een duidelijk cijfer, waar de bevolking naar kan toeleven. Dat is voor Vandenbroucke een belangrijk onderwerp voor de komende weken, zo zei hij dinsdag in Terzake. 

De bedoeling moet zijn om de inspanningen vol te houden tot we op een comfortabel punt komen, waarbij we het virus in een klein hoekje hebben gedreven. Eens we op zo’n eindpunt zijn aanbeland, komt het erop aan om met contactopsporing en bronnenonderzoek nieuwe uitbraken snel te identificeren en te isoleren. Pas als de cijfers laag genoeg zijn, kan het contactonderzoek echt tot op het bot gaan. Op die manier hebben China, Japan of Zuid-Korea het ook aangepakt. 

Het kabinet-De Croo heeft er ondertussen al een cijfer op geplakt: minder dan 100 besmettingen per 100.000 inwoners over een periode van twee weken. Pas dan is de pandemie beheersbaar. Volgens de huidige barometerdocumenten zou je dan in fase 2 komen – volgens experts is dat de beste fase die je kan bereiken zonder vaccin. Nu zitten we zeer ver in fase 4. 

Verder dan in juni

De experts wijzen erop dat het de vorige keer dus gelukt is om het virus nagenoeg buiten te krijgen. In de maand juni zaten we op sommige dagen nog rond de 80 nieuwe besmettingen per dag. Maar omdat we toen te snel gelost hebben, heeft het virus opnieuw vrij spel gekregen. 

“We vonden die 80 eigenlijk al te gevaarlijk", zegt biostatisticus Geert Molenberghs (KU Leuven/UHasselt). “Maar nadien is er enkel nog versoepeld. Als je nu opnieuw op zo'n niveau komt, ga je ook goed moeten afwegen met welke maatregelen je het virus daar kan houden.” 

De barometer is ook belangrijk omdat hij een duidelijk stappenplan aanreikt richting het einddoel. Al is dat op dit moment nog ver weg. Volgens Van Ranst is de vuistregel dat je voor elke week waarin de besmettingen stijgen er twee weken over doet om ze weer te laten zakken. 

“Ik hoop dat we nog dieper kunnen gaan dan de vorige keer", zegt Van Ranst. “Hoe snel de daling nu gaat, hangt af van de maatregelen die men nog zal nemen. Ik zal het anders zeggen. Het gaat sneller met een lockdown dan met maatregelen die ervan wegblijven.”