En toen werd de paus homovriendelijk. Of toch niet?

“Homoseksuele koppels hebben het recht om een gezin te vormen. Zij zijn Gods kinderen en hebben recht op een familie.” Dat zou de paus gezegd hebben in een documentaire, genaamd Francesco, van de regisseur Jevgeni Afinejevski. De documentaire werd gisteren in de Heilige Stad vertoond.

“Niemand zou uit een familie gezet mogen worden of een ongelukkig leven mogen leiden”, zou de paus nog gezegd hebben. “We moeten geregistreerd partnerschap invoeren. Zo zijn hun rechten beschermd.” Geregistreerd partnerschap is een wettelijke erkenning van een relatie tussen personen. Het is dus iets anders dan een burgerlijk of kerkelijk huwelijk. Soms voeren landen die het huwelijk niet openstellen voor homo’s, dit type samenlevingscontract in.

Voor wie de paus al kende als aartsbisschop van Buenos Aires is de uitspraak niet verrassend. In die functie toonde hij zich al voorstander van een soort samenlevingscontract voor homokoppels als alternatief voor het homohuwelijk. Maar als leider van de katholieke kerk is dit wel een unicum. “Het is de eerste vorm van een geregistreerd partnerschap waar de kerk, of dan toch de paus in deze documentaire, positief over lijkt te staan”, zegt professor kerkelijk recht Rik Torfs (KU Leuven).

“Het is positief dat de paus hier uitspraken over doet”, zegt Davide Secci, woordvoerder van Çavaria, de Vlaamse belangenverdediger van de LGBTI  en koepel van LGBTI-organisaties. “Het helpt relaties tussen hetzelfde gender te aanvaarden, zeker voor mensen binnen het katholicisme die daar moeite mee hebben. Daarnaast kan het katholieke homoseksuele mensen ook helpen: voor hen betekent dit dat niet enkel hun seksuele oriëntatie deel uitmaakt van hun identiteit, maar ook hun geloof. Zoiets horen van hun geloofsleider is erg belangrijk.”

Tussen de regels

Al maant Torfs wel aan tot enige voorzichtigheid. Zo is het volgens hem nodig om de uitspraken ook te lezen als wat de paus niet wil. “Om te beginnen wil hij geen kerkelijk huwelijk”, zegt de professor. “De leer van de kerk blijft dat een huwelijk alleen tussen een man en vrouw kan. Hij wil ook geen burgerlijk huwelijk.” Maar, zo erkent de professor, dit is wel een belangrijke boodschap, al was het maar omdat de echt negatieve uitlatingen over homoseksuelen onder deze paus helemaal verdwenen zijn.

Toch ziet Torfs de woorden van de paus vooral als een voorzichtige boodschap die net zo opgesteld is dat ze niet raakt aan de traditionele leer van de kerk. “Het lijkt allemaal spontaan, maar als je heel goed leest, zegt hij niet dat homoseksuele paren recht hebben op seksuele contacten”, zegt de professor. “In die zin verandert hij de traditionele leer niet. Daarin wordt gezegd  dat homoseksualiteit niemand kwalijk genomen kan worden, maar de praktijk niet toegelaten is. Daar komt hij niet op terug: hij pleit enkel voor een juridische bescherming van een familie, zonder te erkennen dat zij ook seksuele relaties hebben. Je kan dat sluw noemen, maar ook hypocriet.”

Veel opener kan paus Franciscus met andere woorden niet zijn volgens Torfs. Daarvoor is er te veel conservatieve tegenstand in Rome zelf en moet de paus voor zijn globale politiek ook rekenen op de steun van kardinalen en bisschoppen in Zuid-Amerika, die toch conservatiever zijn.

“Die nuanceringen zijn belangrijk natuurlijk”, zegt Secci. “Maar laat ons eerlijk zijn: niet iedereen zal zoals professor Torfs tussen de regels lezen. Voor homoseksuelen is dit gewoon een fantastische boodschap. Ja, er zijn nog heel wat zaken die beter kunnen, maar dit is voor een conservatieve instelling als de kerk wel een grote stap in de goede richting.”

Wie vragen heeft over gender en seksuele voorkeur, kan altijd terecht op www.lumi.be. Wie als gelovige of lid van de katholieke kerk vragen heeft rond homoseksualiteit, kan terecht bij Holebi-pastores.