Scholen onder druk door uitvallende leerkrachten: ‘Het hele systeem staat op kraken’

Bij de Gentse onderwijsschepen Elke Decruynaere kwamen vrijdag opnieuw noodkreten binnen van twee scholen. Die vrezen maandag niet te kunnen openen, wegens niet genoeg leerkrachten. Vorige week was er al een Gentse school die ei zo na moest sluiten. “Toen hebben we een sluiting kunnen vermijden. Dat hopen we nu opnieuw te kunnen”, zegt de schepen. “Want laat dit duidelijk zijn: ook ik wil dat er zo lang mogelijk zoveel mogelijk kinderen op die schoolbanken zitten.”

De Gentse cijfers tonen dat het menens is. Vrijdag zaten 50 leerkrachten uit Gentse scholen in quarantaine. Ook 635 leerlingen zitten verplicht thuis. De cijfers gaan in stijgende lijn. De stad Gent investeerde zelf al fors in de ondersteuning van de scholen. Niet alleen in de scholen van het stadsnet, maar over alle netten heen. De voorbije weken werden actief vrijwilligers aangeworven die een deel van de taken van het uitgevallen personeel kunnen overnemen. Dat zijn bij voorkeur mensen met een pedagogische of administratieve achtergrond. Die kunnen dan bijspringen voor begeleiding, toezicht houden workshops geven, waardoor de overgebleven leerkrachten volledig op het lesgeven kunnen focussen. Nu springen al 68 personen, betaald door de stad Gent, bij in 43 Gentse scholen.

Vrijwilligers en ouders springen bij

Elders zijn gelijkaardige geluiden te horen. In Antwerpen merken ze ook dat vervangers vinden voor uitgevallen leerkrachten geen sinecure is. In sommige scholen springt personeel van de pedagogische begeleidingsdiensten van de onderwijskoepels bij waar nodig. Soms ook stadspersoneel met een pedagogische achtergrond. Zoals twee weken geleden, toen in basisschool De Piramide enkele leerkrachten besmet bleken te zijn en zowat het hele lerarenkorps in quarantaine ging. Toen besloten de leerkrachten ook aan omgekeerd afstandsonderwijs te doen. Zij gaven van thuis uit afstandsles aan de leerlingen in de klas. 

Soms zijn het niet de stedelijke overheden maar de scholengroepen zelf die ingrijpen. Een scholengroep uit Hasselt ging via een onlineplatform zelf op zoek naar vrijwilligers om hun scholen draaiende te kunnen houden. Leerkrachten die in quarantaine zitten bezorgen dan oefenbundels aan hun leerlingen die dat onder toezicht van zo’n vrijwilliger, vaak ouders van leerlingen, in de klas maken. En in Sint-Niklaas werden ouders gevraagd om bij te springen in de kleuterklasjes.

Niet alleen de scholen zelf, ook de CLB’s hebben het zwaar, meent Decruynaere. “Een van de drie CLB’s in Gent gaf al aan niet meer te kunnen volgen”, zegt de schepen. “Dat is problematisch, want de CLB’s doen de contacttracing in de scholen en zijn dus onmisbaar in het systeem. Voorlopig lijken de besmettingen in scholen onder controle. Als je de cijfers afzet tegen de hele maatschappij lijkt dat inderdaad te kloppen. Maar je moet wel kort op de bal blijven spelen. Als er een leerling positief blijkt, dan moet je liefst de dag zelf nog een analyse kunnen maken. Als de CLB’s loslaten, dan is het hek helemaal van de dam. Dit moeten we proberen te vermijden.”

Je merkt langs alle kanten dat het hele systeem op kraken staat, waarschuwt Decruynaere. “Iedereen is zijn uiterste best aan het doen en zich driedubbel aan het plooien, maar scholen en CLB’s kunnen meer ondersteuning gebruiken. Scholen openhouden is een prioriteit van deze overheid. Dan moeten die scholen ook ondersteund worden om open te kunnen blijven.”

Decruynaere vraagt dat de Vlaamse overheid tussenkomt in de financiering van de CLB’s, die volgens haar nu te weinig middelen krijgen. Volgens de schepen gaat in voor Gent concreet om 57.000 euro.

Ook crèches in de problemen

Vlaams onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) laat via zijn woordvoerder weten dat hij elk alarmsignaal van op het terrein ernstig wil nemen. En dat hij extra hulpvragen wil honoreren. Hij is daarvoor in gesprek met de collega’s binnen de Vlaamse regering. “Maar we proberen ook op andere manieren in te grijpen”, klinkt het. “Scholen die geen beroep meer kunnen doen op het lerarenplatform en waar het financieel potje voor kortetermijnvervangingen leeg is, kunnen facturen voorleggen die we pas achteraf zullen controleren. Die scholen kunnen dan voor een korte termijn mensen aanwerven en concreet gaten vullen. Ze kunnen dat doen op grond van hun eigen voorwaarden en eigen inzichten.”

Uit cijfers van het kabinet blijkt dat er al negentien Vlaamse scholen de deuren moesten sluiten: vijftien in het basisonderwijs en vier in het middelbaar. 

Niet alleen in de scholen, ook in de crèches voelen ze trouwens de stijgende curves. De afgelopen week kregen tientallen ouders over heel Vlaanderen te horen dat ze hun baby of peuter tijdelijk niet meer naar de opvang kunnen brengen. Vorige week liepen er bij Kind en Gezin 609 meldingen binnen van crèches of onthaalouders die advies nodig hadden. 45 opvang-initiatieven sloten gedeeltelijk, 220 – voornamelijk onthaalouders – helemaal.

Kinderen die niet naar crèche of school kunnen of mogen, moeten dus opnieuw, zoals tijdens de eerste golf, thuis opgevangen worden. Een beroep doen op de grootouders wordt nog altijd sterk afgeraden. Sinds 1 oktober kunnen de ouders wel aan hun werkgever vragen om hen op tijdelijke werkloosheid te plaatsen.