Inwoners Chili stemmen over nieuwe grondwet in historisch referendum

Op 6 oktober 2019 voerde de Chileense openbaarvervoersmaatschappij voor de vierde keer in twee jaar tijd een prijsverhoging in. Die beslissing schoot bij veel Chilenen in het verkeerde keelgat. Er ontstond massaal protest dat weken zou aanhouden. Met de slogan "Geen 30 pesos, maar 30 jaar" klaagden de Chilenen niet alleen de prijsstijging in de metro aan, maar ook de drie decennia die zijn verstreken sinds generaal Pinochet aan de macht was. 

Het land is intussen een welvarende democratie, maar de grondwet is nog ongewijzigd sinds de dictactuur van Pinochet. De betogers wilden ook een betere toegang tot gezondheidszorg en onderwijs, en uitten hun afkeer van het neoliberale economische systeem. 

Na twee weken escaleerde het protest: metrostations en bussen werden bestormd en in brand gestoken, net zoals verschillende overheidsgebouwen en kerken. De politie reageerde hardhandig met waterkanonnen en traangas. Er vielen meer dan 30 doden en duizenden gewonden. President Sebastián Piñera riep de noodtoestand uit en gaf aan de prijsverhoging van het openbaar vervoer niet door te voeren. 

Maar die beslissing deed de gemoederen niet bedaren, het protest ging ook nadien nog onverminderd verder. Naast de bekende eisen vroegen veel Chilenen om het ontslag van Piñera, maar die weigerde af te treden. In plaats daarvan kwam hij met een plan om hervormingen door te voeren in de grondwet, via een debat in het parlement. Daar werd op 15 november 2019 beslist om een referendum te organiseren. Chilenen kunnen daarin kiezen of ze een nieuwe grondwet willen. En zo ja, wie die zal schrijven: een constitutionele vergadering van gekozen burgers of een vergadering van parlementsleden en burgers. 

Normaal gezien konden de Chilenen zich op 26 april al uitspreken in het referendum, maar door de coronacrisis liep dit uitstel op. 

De laatste weken is het opnieuw onrustig in het Zuid-Amerikaanse land. Op 18 oktober kwamen tienduizenden Chilenen opnieuw op straat om stil te staan bij de massademonstraties van een jaar geleden. Aanvankelijk verliep alles rustig, maar 's avonds ontaardde de situatie en waren er rellen en plunderingen.