Leerling Prince (17) uit Nobili in Oost-Congo: "Ze wringen ons als kippen de nek om"
De ontsnapping deze week van 1.300 militieleden en misdadigers maakt de inwoners van de streek van Beni in Congo bang voor nieuw geweld. De militie ADF komt uit Oeganda en is berucht om haar wreedheid, ook al wordt ze volgens experts door politici al te vaak als enige zondebok beschouwd en kleeft er ook bloed aan de handen van soldaten en andere milities. Maar de realiteit voor de Congolese burgers blijft dezelfde. Wat betekent het om elke dag in de greep van terreur te leven als jongere? We vroegen het aan Prince, die met zijn familie is gevlucht naar de grensplaats Nobili.
Prince en zijn familie zijn net als meer dan 25.000 mensen uit de streek van Watalinga naar de grensplaats Nobili gevlucht. De rebellen van de ADF maken de hele regio al zo'n tien jaar onveilig. Maar door een offensief van het Congolese leger is het geweld sinds begin dit jaar nog maar eens opgelaaid. De onveiligheidsbarometer Kivu Security Tracker houdt alle incidenten bij. Als je selecteert op Beni, ADF en dodelijke incidenten, kom je voor het voorbije jaar op 112 incidenten met 648 doden, voornamelijk burgers. Verschillende rapporten wijzen er wel op dat de militie al te gemakkelijk als enige zondebok wordt beschouwd. Bovendien is de band met islamistische terreurgroepen als IS en Al Qaeda niet bewezen.
Door de ADF-NALU is het elke dag onveilig
Voor de burgers maakt het weinig uit. Voor hen begint elke dag onvoorspelbaar. De moordenaars duiken om de haverklap ergens anders op. In een dorp, op een weg, op het veld. "In mijn eigen familie heeft ADF-NALU al twee kinderen afgeslacht. Ik ben in diepe rouw om hen." Door de onveiligheid kunnen de boeren niet meer naar het veld en geraken ook de producten niet meer tot op de markt. Bovendien maken soldaten van het Congolese leger maar al te graag misbruik van de situatie door tol te heffen aan hun patrouilleposten.
De ADF-NALU-militie wringt ons als kippen de nek om
Begin dit jaar trok onder meer de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR al aan de alarmbel over de situatie in de grensstreek ten oosten van Beni. UNHCR leverde toen tenten voor zo'n 3000 gezinnen. Maar dat volstond niet.
Onderwijs haast niet mogelijk
De onveiligheid maakt het voor jongeren als Prince extra moeilijk. Twee weken geleden zijn 54 scholen overgebracht naar Nobili, 45 lagere scholen en 9 secundaire scholen. Maar ook daar zijn de omstandigheden niet ideaal. Ze zijn al sinds begin dit jaar een onderkomen voor ontheemde gezinnen en er is een tekort aan leerkrachten. "Op dit moment krijg ik geen les en zijn de scholen dicht omdat het te onveilig is", zegt Prince aan de telefoon. Hij is foto's gaan maken in het dorp en heeft ze opgestuurd (zie boven). De gebouwtjes zijn verlaten en overgroeid door onkruid.
Onderwijsbronnen in de grote stad Beni bevestigen dat de situatie voor de hele regio rampzalig is. In drie op de vier sectoren, dat zijn administratieve districten, zijn er al scholen aangevallen en vaak gesloten. Er zijn verschillende leerlingen vermoord en zelfs als de scholen open zijn, durven ouders hun kinderen vaak niet naar school sturen. Een maand geleden vonden de eindexamens plaats in heel Congo. Dat zijn de voorbereidende examens voor het hoger onderwijs. Verschillende leerlingen in de regio konden niet aan het examen deelnemen omdat ze op de vlucht waren of omdat de weg naar de examencentra te onveilig was. Net als een jaar geleden trouwens, toen de regio ook nog eens in de greep was van de ebola-epidemie. De corona-epidemie lijkt in dat opzicht nog mee te vallen, maar de onveiligheid blijft.
Niet beschermd
De jonge Prince voelt zich niet voldoende beschermd door het Congolese leger en door de VN-beschermingsmissie Monusco. "Het is erg frustrerend dat die soldaten wel in de buurt zijn, maar dat er onder hun ogen toch nog elke dag mensen worden vermoord." Ook een onderwijsverantwoordelijke in de stad Beni is niet te spreken over de onmacht van de militaire beschermers: "De mensen nemen de VN-missie al lang niet meer ernstig. Ze zien hen haast als een medeplichtige." Dat er vorige week 1300 gevangenen uit de gevangenis van Beni konden ontsnappen, noemt hij geen verrassing. Het is toch onvoorstelbaar dat de aanval al om 2 uur 's nachts begon en dat het tot 6 uur in de ochtend duurde voor het Congolese leger eraan kwam..." (lees verder onder foto schooltje Nobili)
Prince is van plan om een brief te schrijven aan de regering en naar het leger, om te smeken dat ze de ontsnapte gevangenen zouden oppakken. Die hebben zich onder de bevolking van Beni gemengd en zijn opnieuw uitgezwermd naar de brousse. Gisteren al werden er in Beni 10 lijken gevonden, wellicht al nieuwe slachtoffers . Zelf wil de 17-jarige jongen absoluut verder studeren. "Ik wil leerkracht worden", zegt hij. "Op dit ogenblik zijn er in onze chefferie Watalinga geen leerkrachten. Daarom wil ik kunnen bijspringen en zelf les geven. "