‘Als we niet opletten, gaan we knock-out’

Laat ons beginnen met het goede nieuws: het rapport voor België kon slechter. Het bruto binnenlands product nam af met 12,1 procent in vergelijking met het tweede kwartaal in 2019. Italië zag zijn economie krimpen met 12,8 procent, Frankrijk met 13,8 procent en Spanje met 18,5 procent. Gemiddeld krimpt de economie in Europa met 11,4 procent.

In vergelijking met landen waarmee we ons graag meten, is dat cijfer slecht te noemen. Maar hoe komt het dat we het in het tweede kwartaal van 2020 slechter deden dan Nederland (-8,5 procent) of Duitsland (-9,7 procent)?

In de Volkskrant ziet men de horeca als een deel van de verklaring. De Nederlandse krant wijst erop dat die sector in landen als Frankrijk, België en het Verenigd Koninkrijk een veel belangrijker deel van de economie vormt dan bij hen. Koen De Leus, hoofdeconoom bij BNP Paribas Fortis, ontkent niet dat de sluiting van de horeca een rol speelt in de krimp. “Dat gezegd zijnde: horeca vertegenwoordigt 2 procent van het bruto binnenlands product. Het is een deel van de verklaring, maar niet dé verklaring.”

Een andere belangrijke sector voor onze economie is de bouw. Ook die had enorm te lijden onder de eerste lockdown. Waar in Nederland werven open mochten blijven en een afstand van anderhalve meter en het dragen van mondkapjes aangeraden was, werd de bouw bij ons op slot gegooid. De bouwnijverheid nam in Nederland af met minder dan 5 procent, bij ons met meer dan 15 procent. “Alle sectoren hebben in België serieus afgezien omdat we die strenge lockdown hebben gekend”, zegt De Leus.

Wat kunnen we uit die cijfers leren? Volgens De Leus heeft België nooit een goed evenwicht gevonden tussen aan de ene kant maatregelen om het virus onder controle te houden – lees: testing en tracing – en aan de andere kant de economie te laten draaien. “Na de eerste lockdown hebben we te snel versoepeld. Nu zie je weer dat we traag reageren in het verstrengen.”

Redeneerfout

Het is verleidelijk te concluderen dat landen die minder strenge maatregelen oplegden, minder geraakt worden in hun economie. Waarom kunnen landen als Nederland en Zweden anders zulke goede cijfers voorleggen? Econoom Koen Schoors (UGent) liet eerder al in De Morgen optekenen dat dat een redeneerfout is. “Het zijn minder de maatregelen, wel het aantal besmettingen die de economische impact bepalen.” Met andere woorden: de Nederlanders en de Zweden hebben voor een deel geluk gehad.

Ondertussen rolt de tweede grote coronagolf over ons land. De consensus bij economen en politici is dat we die golf het hoofd kunnen bieden zonder bedrijven op slot te gooien. En toch bedreigt corona het economisch hart van België opnieuw. Uit een rondvraag van De Tijd blijkt dat bedrijven zoals Audi Brussels, Arcelor Mittal en AB Inbev zich zorgen maken over de stijgende afwezigheid van het personeel. Zo moest de Audi-fabriek in Vorst de productie al meermaals vertragen omdat er een tekort aan aanwezige werkkrachten was.

“In België is het alles of niets”, zegt Koen De Leus. “We hebben nog steeds geen richtlijnen die bepalen welke maatregelen we als samenleving nemen bij een bepaalde besmettingsgraad. In Duitsland gebeurt dat zelfs op regionaal niveau.”

De econoom hamert al enige tijd op dezelfde nagel. “Als je bedrijven open wilt houden, dan zou je iedereen om de twee weken moeten laten testen. Of dat testen ons nu nog 1 of 2 miljard euro extra kost, dat maakt niet uit. Door ingrijpende steunmaatregelen van de overheid zijn we snel kunnen rechtkrabbelen na de eerste lockdown.” Een nieuwe, algemene lockdown zal volgens De Leus meer dramatische gevolgen kennen. “Definitieve sluitingen, permanente ontslagen en een ineenstorting van het vertrouwen. Dan liggen we even knock-out.”